در گفتوگو با آنا مطرح شد؛
آقاخانی مطرح کرد:
سلیقه فردی دست‌وپاگیر است نه ممیزی
کارگردان و مدرس تئاتر معتقد است که مشکل تئاتر در کشور ما ممیزی نیست بلکه سلیقه‌های فردی است.
به گزارش خبرنگار حوزه سینما و تئاتر گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، «شب تئاتر» در چهاردهمین نشست خود، شامگاه شنبه پانزدهم دی، با موضوع «نمایشنامه‌نویسی» و اجرای پیام دهکردی، میزبان ایوب آقاخانی، و میلاد اکبرنژاد، نمایشنامه‌نویس بود.
پیام دهکردی در مقدمه توضیح داد: در حال حاضر در آستانه سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، به ابتکار دبیران این جشنواره، بخش نشست‌های تخصصی پیرامون حوزه نمایشنامه‌نویسی آغاز به کار کرده است.
اکبرنژاد در مورد این نشست‌ها توضیح داد: آخرین جلسه این نشست‌ها سه‌شنبه همین هفته خواهد بود و با خوانش هفت نمایشنامه‌ای که در مسابقه نمایشنامه‌نویسی منتخب شده‌اند ادامه پیدا می‌کند و بعد از آن به پایان می‌رسد. نشست اول درباره این بود که داورانی که مسابقه نمایشنامه‌نویسی را قضاوت کرده بودند به بررسی متن‌هایی که خوانده بودند پرداختند. در جلسه دوم درباره پیوستگی‌ها و ناپیوستگی‌هایی که در طول تاریخ نمایشنامه‌نویسی سبب رشد یا ایجاد مانع برای آن شده، صحبت شد.
نبود گوش شنوا در تصمیم‌گیرندگان، بحران تمام این سال‌ها
آقاخانی در پاسخ به این پرسش که این نشست‌ها چقدر می‌تواند ثمربخش باشند؟ گفت: آنچه من می‌گویم نظر من است و می‌تواند اشتباه باشد. من فکر می‌کنم تأثیری ندارند. چون بین خود ما برگزار می‌شود و همه ما مشکلات را می‌دانیم. آن اتفاقی که باید بیافتد این است که ما باهم جمع‌شویم برای یک عهده تصمیم‌گیرنده صحبت کنیم و آن عهده تصمیم داشته باشند که حرف ما را گوش کنند. تمام بحران این سال‌های ما نبود همین ماجراست.
بعد از انقلاب اسلامی ما درگیر معماری مجدد بنایی شدیم که پیش از آن وجود داشت. در این معماری مجدد، ادبیات نمایشی ما بسیار دیرتر و دورتر از سینما توانست خودش را پیدا کند. به نظر من به این دلیل که قبل از انقلاب سینمای ما یک مقبولیت عام داشت و تئاتر نداشت. بعد از انقلاب سینما بلافاصله تلاش کرد همسوی تفکر همه‌گیر آن زمان حرکت کند اما تئاتر به این سرعت تجربه مجدد خود را شروع نکرد. تئاتر تا اواخر جنگ نتوانست دوباره زبان پویای خود را پیدا کند.
کمبود دانش برای نظریه‌پردازی یکی از معضلات عدم گذار
اکبرنژاد ادامه داد: در نیت خیر تمام برگزارکننده‌های این نشست‌ها و جشنواره‌ها شکی نیست و همه سعی می‌کنند وضع موجود را آسیب‌شناسی کنند. مشکل از باقی ماندن در این توصیف وضعیت است. تکرار مکرر این مشکلات سبب شده به یک توهمی از حل شدن معضل برسیم. این توهم در کنار توقف در توصیف وضع موجود، اجازه گذر را به ما نمی‌دهد.
کمبود دانش برای نظریه‌پردازی یکی از معضلات عدم گذار ماست. ما وسط بحران تولید مفهوم قرار داریم. انقلابی صورت گرفته و جنگی حادث‌شده و متصدیان تئاتر تلاش می‌کنند نسبتی با این دو واقعه برقرار کنند اما ازآنجایی‌که ظاهراً نه آن‌قدر توانایی داریم که وضعیت‌های موجود در جامعه را واکاوی کنیم و نه آن‌قدر تسلط داریم که ازآنچه در تئاتر آموختیم به نقطه دیگری متناسب با وضع پیش‌آمده منتقل بشویم، مدام در حال آزمون و خطا در حوزه مضامین هستیم. به نظرم ما هنوز در این حوزه دستاورد کافی حتی برای گفتگو به دست نیاورده‌ایم.
شباهت 2 دوره گذار
آقاخانی در مورد شباهت این دوران با اوایل انقلاب گفت: در هر دو دوره ما درگیر گذار شدیم. این گذار با خودش هزینه دارد. آن موقع در حال گذار از تفکر قبل از انقلاب به تفکر ایدئولوژی محور بعد از انقلاب بودیم و الان در حال گذار از تئاتر دولتی به تئاتری که دولتیان خصوصی می‌نامندش و من هیچ اعتقادی به این واژه ندارم هستیم. هر انقلابی با خودش چیزهایی می‌آورد ازجمله ممکن است بناهای موجود آن‌قدر به نظر نیاز به بازسازی پیدا کنند که در این بازسازی ممکن است دچار اضطراب عقب‌ماندگی شوی و می‌خواهی پله‌ها را سریع‌تر طی کنی. گرفتاری ما در بیشتر فصول زندگی‌مان در ایران، نه‌فقط در تئاتر بلکه در حوزه زندگی اجتماعی‌مان، شتاب برای داشتن چیزی است که ما را هم ضرب و ضربان جهان کند.
اکبرنژاد افزود: ما همه خیلی نگرانیم و من نمی‌دانم چرا! و احساس می‌کنیم تئاتر در یک وضعیت خیلی بد قرار دارد. اگر تعداد نمایشنامه نویسان ایران را 300 نفر در نظر بگیریم، برای صحنه‌هایمان با توجه به موجودی تئاتر تهران و شهرهای دیگر، انقدر نمایشنامه‌نویس احتیاج نداریم؛ اما برای چیز دیگری که تئاتر برای آن به وجود آمده، به این مقدار نیاز داریم. نگرانی‌ها ازآنجا شروع می‌شود که همه این افراد می‌خواهند یکی از شب‌های تئاتر تهران یا شهرهای دیگر را در اختیار داشته باشند؛ یعنی تئاتر را به معنای حضور در صحنه معنا می‌کنیم. تئاتر همواره در دنیا برای اقلیت بوده است. با شعار «تئاتر برای همه» برنامه‌ریزی شد تا تئاتر اقبال عمومی پیدا کند و الان می‌گوییم چرا تئاتر به سمت تجاری شدن رفته است!
سلیقه فردی دست‌وپا گیر است نه ممیزی
آقاخانی در مورد تعداد خروجی‌های دانشگاه‌ها در حوزه تئاتر گفت: متأسفانه بعضی دانشگاه‌ها برای زنده ماندن مجبور به پذیرش این تعداد دانشجو و در نتیجه استفاده از استاد متوسط شده‌اند. باید رفت و سر مدیری را به طاق کوبید که روزی با شعار خصوصی سازید رفع مسئولیت از خود را قانونی و علمی کرد. تئاتر خصوصی نیاز به بسترسازی دارد. ما الان دقیقاً همان تئاتر دولتی را اجرا می‌کنیم منتها حمایت نمی‌شویم. تصویر واقعی درک، شعور، فرهنگ و تمدن یک جامعه از طریق تئاتر آن جامعه شناخته می‌شود، این کارکرد تئاتر است. ما نگذاشته‌ایم تئاتر آینه تمام نمای آن چیزی باشیم که ادعایش را می‌کنیم.
مسئله ما این است که مدیر به مدیر، شخص به شخص قانون‌ها را باسلیقه فردی بازنویسی می‌کنند. ممیزی دست‌و پاگیر نیست آن چیزی که دست‌وپا گیر است سلیقه فردی است که متأسفانه با حداقل تخصص قانون‌ها را بازنویسی می‌کند.
یک تصمیم گیرِ متخصص، ناجی تئاتر از وضع موجود
اکبرنژاددر پاسخ به این سئوال که در حال حاضر وضعیت نمایشنامه‌نویسی ما چگونه است اظهار کرد: ما الان در فقدان درام‌نویسی هستیم. به من 5 نفر نمایشنامه‌نویس معرفی کنید که خودشان کارگردانی نمی‌کنند و نمایشنامه‌هایشان روی صحنه است.
آقاخانی گفت: من اعتقاد دارم ما الان ازلحاظ استعداد، نمایشنامه‌نویس‌های بسیار مستحکمی داریم. نسل جدید دسترسی بیشتری نسبت به ما دارد بنابراین جلوتر از نسل ماست. ما سرشار از استعدادیم اما غیر منسجم و گسیخته. برای همین است که اعتقاد دارم آن‌کسی که می‌تواند ما را نجات دهد یک تصمیم گیرِ متخصص و نه متعهد است. تخصص خودش تعهد می‌آورد.
اکبرنژاد در پایان گفت: فرهنگ از اساس یک باغ خودرو است. کافی است اجازه برخورد به آدم‌هایی که متخصص این حوزه هستند داده شود و مهم‌تر اینکه نگران نباشند، تئاتر در بدترین شکل خود دو یا سه هزار مخاطب بیشتر ندارد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
«شب تئاتر» با اجرا و کارشناسی پیام دهکردی، تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و سردبیری محراب محمد زاده، با محوریت تحلیل مسائل مربوط به تئاتر کشور، شنبه‌های هر هفته ساعت 23 از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.
انتهای پیام/4104/
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
