سزارین، سلامت نوزدان و مادر را به خطر می‌اندازد/ وزارت بهداشت: زایمان طبیعی اجباری نیست

سارا امیری، گروه اجتماعی- برنامه ترویج زایمان طبیعی از اردیبهشت ماه سال گذشته در تمام بیمارستان‌های دولتی کشور با هدف کاهش میزان سزارین، افزایش رضایتمندی مادران از طریق حفظ حریم خصوصی، کاهش پرداختی از جیب مردم و افزایش انگیزه ارائه‌دهندگان خدمت جهت افزایش میزان زایمان طبیعی آغاز شد.

معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور برای دستیابی به اهداف پیش‌بینی شده و به منظور تشویق مادران باردار به انجام زایمان طبیعی، فرانشیز زایمان طبیعی در مراکز دولتی را رایگان کرد و برای ایجاد انگیزه در ارائه دهندگان خدمات زایمان طبیعی تعرفه تشویقی مازاد بر تعرفه مصوب فعلی پرداخت کرده و همچنین برای انجام زایمان بی‌درد موضعی به متخصصان بیهوشی حق‌الزحمه پرداخت می‌کند.

آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت نشان دهنده این است که انجام سزارین نسبت به زایمان طبیعی از سال 1370 تا 1392 رو به افزایش بوده است، به طوری که این عمل از 37 درصد به 56 درصد رسیده بود، در واقع بیش از نیمی از زایمان‌ها در کشور به روش سزارین انجام می‌شد.

سزارین سلامت نوزدان و مادر را به خطر می‌اندازد

دکتر ناهید خداکرمی، رئیس انجمن مامایی کشور، درباره عوارض سزارین به خبرنگار آنا می‌گوید: «تاکنون پژوهش علمی در خصوص عوارض سزارین در ایران انجام نشده اما نتایج تحقیقاتی که در کانادا انجام شده است، نشان می‌دهد که احتمال بروز آسم در کودکانی که به روش سزارین متولد می‌شوند 50 درصد بیش از کودکانی است که به روش طبیعی متولد شده‌اند و هم چنین احتمال ابتلا به دیابت، چاقی و بیش فعالی نیز در این کودکان بیشتر است.»

وی با بیان اینکه انجام زایمان به روش سزارین عوارضی برای مادران نیز به همراه دارد، عنوان کرد: «سزارین به دلیل عوارضی که در پی دارد باعث افزایش علائمی مانند خونریزی و احتمال مرگ و میر در زایمان‌های بعدی می‌شود.»

بنابراین توجه به نحوه انجام زایمان‌ها در کشور و ترغیب مادران به انجام زایمان طبیعی یک امر مهم در کشور تلقی می‌شد که در دولت یازدهم به اجرا درآمد.

انجام 548 هزار زایمان طبیعی رایگان در کشور

دکتر محمد آقاجانی، معاون درمان وزیر بهداشت در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا درباره اجرای طرح کاهش زایمان طبیعی در کشور و نتایج حاصل شده از اجرای این برنامه می‌گوید: «اجرا این برنامه از 15 اردیبهشت 93 آغاز شده است و تاکنون 548 هزار زایمان طبیعی رایگان در بیمارستان‌های دولتی انجام شده است. با اجرای این طرح در استان‌های فارس، یزد، کردستان و استان مرکزی بیشترین میزان کاهش سزارین را داشته‌ایم.»

رعایت حریم خصوصی مادر حین زایمان

وی درباره اقداماتی که برای افزایش تمایل مادران باردار به انجام زایمان طبیعی انجام شده است نیز می‌گوید: «بحث اول اجرای طرح تحول نظام سلامت در بیمارستان‌های دولتی بود و این طرح در تمامی بیمارستان‌های دولتی مطرح شد که براساس آن کلاس‌های آموزشی رایگان پیش از زایمان برای زنان باردار برگزار شود. در این کلاس‌ها درباره خطرات سزارین و همچنین مناسب بودن زایمان طبیعی برای آنها به طور کامل توضیح داده می‌شود. نکته بعدی که در این طرح دارای اهمیت بود مشکل اتاق‌های زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی بود که همزمان چند خانم در سالن اتاق عمل زایمان می‌کردند و این موضوع برای زنان و بیمارستان دردسر‌ساز بود. بنابراین در اجرای بسته، اتاق‌های زایمان طبیعی تک نفره شد و حتی در زایمان‌های طبیعی این اجازه داده شد تا خانم برای راحتی خود یک همراه داشته باشد.»

معاون درمان وزیر بهداشت می‌افزاید: «همچنین برای کاهش درد زایمان طبیعی، با بی‌حسی و شیوه‌های دیگر زایمان طبیعی را آسان کردیم. از دیگر مواردی که به نظر می‌آمد می‌تواند به ترویج زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی کمک کند هزینه رایگان آن بود. همچنین مراقبت‌های ساعت اول تولد نوزاد، راحتی برقراری ارتباط نوزاد و مادر و همچنین شیردهی سریع در طرح ترویج زایمان در نظر گرفته شده است.»

کاهش 6 درصدی مرگ مادران حین زایمان

دبیر ستاد کشوری برنامه تحول نظام سلامت درباره میزان کاهش مرگ مادر حین زایمان طبیعی گفت: «میزان مرگ و میر مادری از 19/6 در 100 هزار نفر در سال 92 به 19 در 100 هزار در سال 93 کاهش یافته است.»

آقاجانی در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر اینکه پس از اجرای این برنامه چند مادر در حین زایمان در شهرستان‌ها جان خود را از دست داده‌اند و اینکه آیا این مساله ناشی از عدم آگاهی پزشکان درباره انجام زایمان است و یا مسائل دیگری در این مرگ‌ها نقش داشته است، می‌گوید: «بر اساس نظام "مراقبت مرگ مادری" در سال 93، میزان 70 درصد موارد مرگ مادری بعد از سزارین و 30 درصد پس از زایمان طبیعی رخ داده است. لازم به ذکر است که تمامی موارد مرگ مادری در جلسات کمیته‌های دانشگاهی و کمیته کشوری مرگ مادری مورد بررسی قرار می گیرد. طبیعتا علل متفاوتی در بروز این مرگ‌ها نقش داشته است که به تفکیک علل بررسی و اقدام جهت پیشگیری از بروز موارد مشابه انجام می‌گیرد.»

زایمان طبیعی اجباری نیست

وی درباره اینکه شنیده شده برخی مراکز درمانی مادران را به انجام زایمان طبیعی اجبار می‌کنند، می‌گوید: «مبنای ارائه خدمت در بخش زایمان، کتاب دستورالعمل کشوری "راهنمای کشوری خدمات مامایی و زایمان" است که بر اساس آخرین منابع علمی توسط اداره سلامت مادران وزارت بهداشت تهیه شده است. این کتاب مبنای تصمیم‌گیری جهت انجام زایمان طبیعی یا سزارین است و هیچ دستورالعملی مبنی بر اجبار انجام زایمان طبیعی برای همه مادران به بیمارستان‌ها داده نشده است. بدیهی است که انجام سزارین در مواقع نیاز الزامی است و در صورت قصور ضوابط قانونی اعمال خواهد شد.»

دبیر ستاد کشوری برنامه تحول نظام سلامت درباره تغییراتی که در ساختار بیمارستان‌ها و اتاق‌های عمل، جهت افزایش تمایل مادران به انجام زایمان طبیعی انجام شده است، می‌گوید: «با توجه به اینکه یکی از علل تمایل مادران به انجام زایمان طبیعی، نامناسب بودن فضای فیزیکی بلوک‌های زایمانی بود، لذا به منظور افزایش تمایل مادران برای انجام زایمان طبیعی، یکی از محورهای برنامه ترویج زایمان طبیعی در سال 93، بهینه‌سازی بلوک‌های زایمان تعیین شد. به نحوی که اتاق‌های تک نفره در بلوک زایمان ایجاد شود و امکان حضور همراه در کنار مادر فراهم آید. در سال 93، مراحل تهیه نقشه و مقدمات اجرائی فراهم شده است و امید است تا پایان سال 94 به مرحله بهره برداری برسد.»