سوغات روحانی از نیویورک

گروه سیاسی خبرگزاری آنا- سیدسعید ابطحی؛ «وحدت و انسجام»؛ واژه‌هایی که این روزها کشورمان بیش از پیش بدان نیازمند است؛ به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی برای مقابله با اقدامات ضدایرانی ترامپ؛ وحدت داخلی مقوله‌ای است که می‌توان آن را دستاورد خروج آمریکا از برجام و راهی برای خروج از چالش‌های کنونی کشور دانست.

زمانی که حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی در هفتادوسومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در میان نمایندگان کشورهای مختلف به سخنرانی پرداخت؛ به مسائلی اشاره کرد که از سوی تقریباً هر دو جریان طرفدار و منتقدش در داخل کشور مورد استقبال قرار گرفت؛ آن‌گونه که از منظر علیرضا زاکانی عضو شورای مرکزی جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی و از منتقدان برجام، «سخنان آقای روحانی و ترامپ نشانگر التماس آمریکا در قالب تهدید و تزویر؛ و اقتدار ایران در پرتو قانون و تأکید بر حقوق ملت‌ها بود» و از منظر داریوش قنبری کارشناس سیاسی اصلاح‌طلب عباراتی نظیر «بسیار معقول»، «منطقی»، «متناسب با عرف بین‌المللی» و «شناخت دقیق از افکار عمومی جهانی» برای توصیف آن مناسب بود.

حسن روحانی در این سخنرانی از بدعهدی‌های آمریکا سخن گفت و نتیجه گرفت که «ما با چه معیاری می‌توانیم با چنین دولتِ بدعهدی، عهدِ جدیدی ببندیم؟» و برخلاف سخنان گذشته خود پیش از خروج آمریکا از برجام، این‌بار هم‌راستا با مخالفانش اذعان کرد که «آمریکا از همان ابتدا به اجرای تعهداتش وفادار نماند» نقض عهدهایی که پیش از این گفته می‌شد برای دولت آمریکا «مصرف داخلی» دارد یا با «روح برجام» مخالف نیست.

روحانی شاید برای نخستین بار از مقاومت در برابر تحریم‌های آمریکا سخن گفت و بیان کرد که «ملت ایران ... همچنان مقاوم است و می‌تواند از این مرحله دشوار نیز به‌خوبی عبور کند.» چیزی که منتقدان روحانی پیش از این بدان تأکید داشته و دارند اما در گذشته با واژه‌هایی نظیر «کاسب تحریم» مورد لطف قرار گرفتند.

اما روحانی در این سخنرانی در کنار تهدید، دولت آمریکا را به مذاکره هم دعوت کرد؛ البته با دو پیش‌شرط؛ «اجرای تعهداتش در برجام و گفتگو بر مبنای قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل» و هشدار داد که رفتار ایران در قبال آمریکا منوط به رفتار آمریکا در قبال ایران است؛ مسئله‌ای که داریوش قنبری کارشناس مسائل سیاسی آن را این‌گونه تحلیل می‌کند: «اگر آقای روحانی اعلام می‌کردند که به‌هیچ‌وجه مذاکره نمی‌کنیم می‌توانست بردی برای آمریکا باشد که ایران را درمجموع مخالف مذاکره نشان دهد ... اما آقای روحانی بسیار زیرکانه جواب آمریکایی‌ها و ترامپ را دادند» و شاید بر همین اساس بود که این کارشناس سیاسی برای توصیف سخنرانی روحانی از عبارت «خلع سلاح تبلیغاتی» استفاده می‌کند.

رئیس‌جمهور کشورمان همچنین حمله تروریستی به اهواز و فعالیت سران گروهک‌های دخیل در این جنایت در کشورهای غربی و عربی را بهانه‌ای قرار داد تا نشان دهد فعالیت مستشاری جمهوری اسلامی در خاک سوریه و عراق و حمایت‌هایش از یمن و فلسطین نه‌تنها به زیان ثبات و امنیت منطقه نیست، بلکه در راستای صلح پایدار در منطقه جنوب غرب آسیا است.

در این سخنرانی و لحن روحانی یک مسئله جالب به چشم می‌خورد؛ فاصله گرفتن او از مواضع پیشین خود و جریان سیاسی مطبوعش نسبت به آمریکا و مذاکره؛ تا آنجا که پیش از این وزیر خارجه روحانی معتقد بود «هر نوع توافق بهتر از عدم توافق است»؛ تغییر لحن و موضعی که قنبری هم بدان معترف است، اما این‌گونه توجیه می‌کند که «لحن آمریکایی‌ها تغییر کرده؛ نمی‌شود لحن آقای روحانی تغییر نکند ... طبیعی است که مقداری باید لحن ما بدبینانه‌تر باشد و آقای روحانی به این سمت‌وسو برود که با توجه به اقدامات آمریکایی‌ها صحبت کند».

این یعنی موضع سیاست خارجی دولتی‌ها و اصلاح‌طلبان به سمت‌وسوی موضع منتقدان دولت در حال حرکت است؛ البته به اذعان بسیاری از کارشناسان سیاسی شکاف اصولگرایی و اصلاح‌طلبی هنوز وجود دارد؛ اما واقعیت بحث اینجاست که آمریکا اکنون سیاست خیلی تندی ضد ایران در پیش گرفته و طبیعی است که این ایران‌ستیزی؛ اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را در یک مسیر قرار دهد؛ نه‌تنها این دو جریان، بلکه کل ملت ایران را.

شاید این همان دستاوردی باشد که رهبر انقلاب درباره مذاکرات پیش‌بینی کرده بودند و بر همین اساس با وجود «خوش‌بین» نبودن به مذاکره با آمریکا، اما با آن «مخالفتی» هم نکردند. آنچه داریوش قنبری هم به آن تأکید دارد «نمی‌شود در این شرایط بحث اصلاح‌طلبی و اصولگرایی را مطرح کنیم؛ اکنون بحث دفع این شری است که گرفتار شده‌ایم و سیاست‌های شرورانه‌ای که ترامپ در برابر ایران در پیش گرفته؛ و این می‌طلبد که به سمت وحدت و انسجام بیشتر حرکت کنیم.»

انتهای پیام/پ