در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
کارشناس ارشد مسائل سیاسی در گفتگوی تفصیلی با آنا:
تقویت دیپلماسی منطقه‌ای ایران ترامپ را زمین‌گیر می‌کند/ ملاحظه سیاسی در برخورد با متخلفان به اعتماد مردم ضربه می‌زند
کارشناس ارشد مسائل سیاسی گفت: باید ترددهایمان به اروپا را به حوزه دیپلماسی بسپاریم و دولت کاملاً متوجه کشورهای همسایه شود. زمانی که ما روابط با این کشورها را تقویت کنیم، اینها اسیر وسوسه‌های آمریکا نمی‌شوند.
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری آنا، رهبر معظم انقلاب در دیدار با اقشار مردم، مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور و گرانی‌های فراوان که فشار زیادی بر مردم وارد کرده را مربوط به عملکرد مسئولان دانسته و فرمودند اگر عملکردها بهتر، با تدبیرتر، به‌هنگام‌تر و قوی‌تر باشد، تحریم‌ها تأثیر زیادی نخواهد داشت و می‌توان مقابل آن ایستاد. ایشان تاکید کردند: اکثر کارشناسان اقتصادی و بسیاری از مسئولان متفقند که عامل همه مشکلات تحریم‌ها نیست؛ بلکه ناشی از مسائل درونی و نحوه مدیریت و سیاست‌گذاری اجرایی است.
اهمیت مسئله اقتصاد و لزوم تدوین سیاست‌های داخلی و خارجی برای کمک به برون‌رفت از شرایط اقتصادی ایجاد شده در کشور، بهانه‌ای شد پیرامون راهکارهای تقویت اقتصاد و رفع موانع صادرات، گفتگویی با «فداحسین مالکی» دیپلمات و رئیس سابق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور ترتیب دهیم. آنچه می‌خوانید حاصل این گفتگوست.
* با توجه به اهمیت اطلاعات صحیح برای مدیران اجرایی کشور و به منظور جلوگیری از برنامه‌ریزی‌های ناکارآمد و ناصحیح، دیده می‌شود گاهی در جلسات نخبگان و سرمایه‌های سیاسی کشور با مسئولان اجرایی، واقعیت‌های جاری و آنچه در کشور می‌گذرد، به درستی بیان نمی‌شود و اشخاص، به نوعی محافظه‌کاری و مصلحت اندیشی در به زبان آوردن واقعیت‌ها و بیان شفاف مشکلات دچار می‌شوند که شاید دلیلش این باشد که نمی‌خواهند مسئول بالاتر را ناراحت یا عصبانی کنند! این همان مشکلی است که رهبری نسبت به آن هشدار دادند و منجر به اشتباه مدیران در تصمیم‌سازی‌های کلان کشور می‌شود، نظرتان درباره چنین مصلحت اندیشی‌هایی چیست؟
- دولت در سال، چندبار با نخبگان سیاسی از تمام جریان‌های فکری، جلساتی برگزار می‌کند که به نظرم این جلسات نتیجه خاصی ندارد و این حرف هم که برخی در بیان حقایق دچار مصحلت‌اندیشی می‌شوند، درست است. ما دچار این بلیه خطرناک هستیم و چنین مسئله‌ای متوجه نظام و جامعه ایران است. نخبگان سکوت می‌کنند؛ در حالی که همه موظفند در حد توان و تخصص خود به مسئله ورود کرده و کشور را از این حالت عبور دهند و شاید همین امر، اقبال مردم به جریان‌های سیاسی به‌خصوص دو جریان مطرح کشور را کمرنگ کرده است. در ناآرامی‌های سال 96 همه دیدند که مردم عبور از جریان‌های سیاسی را استارت زدند و معتقدم دو جریان سیاسی مسئول مشکلات فعلی کشور هستند. البته اینکه دولت می‌گوید مشکلات ما از قبل است، توهین به شعور مردم است. چطور بعد از 40 سال هنوز می‌گویند مشکلات مربوط به دوران گذشته است.
* در اجرای سیاست‌های ارزی شنیدیم که بخش زیادی از ارز کشور خارج شد. به عنوان کسی که مدتی ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور را برعهده داشته، ایراد را در کجا می‌بینید. آیا امکان جلوگیری از خروج سرمایه از کشور نبود؟
- موضوع ارز و پول، مستقیماً به اقتصاد مربوط می‌شود و باید آن را ریشه‌ای‌تر بررسی کرد. این نوسانات ارزی در مقاطع مختلف وجود داشته و در دولت‌های گذشته هم بوده است. البته در این دوره شدیدتر است که به‌طور مستقیم به مدیریت اقتصادی در کشور باز می‌گردد. بخشی را هم می‌توان ناشی از تحولات اقتصادی جهان دانست که شعاع منفی آن به کشورهای مختلف برخورد می‌کند و کشور ما هم مستثنی نبوده است.
ایراد اینجاست که ما متد و استراتژی برای اقتصاد کشورمان تعریف نکرده‌ایم؛ در حالی‌که از ابتدای انقلاب، یک تعریف جامع در این زمینه داشته‌ایم که همواره همه از اجرای آن گریخته‌اند و آن اقتصاد مقاومتی است. تقریباً تمام نخبگان اقتصادی کشور در تدوین اقتصاد مقاومتی نقش داشته و همه جریان‌ها در موردش نظر داده‌اند. اما در عمل، اجرا نمی‌شود. حال آنکه تمام مسائل اقتصاد و نحوه برخورد با آن در شرایط مختلف در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دیده شده است. از این گذشته ما حتی الگوهای اقتصادی کشورهای پیشرفته دنیا را هم استفاده نمی‌کنیم. موقعیت ایران در منطقه تنها کشوری است که به دریای عمان و آبهای آزاد و ظرفیت بالای خلیج فارس دسترسی دارد، اما از آن استفاده نمی‌کند.
زمانی که سفیر بودم کار بزرگی ترتیب دادیم و بندرچابهار را در میان 120 کشور به عنوان مهمترین و مطمئن‌ترین معبر تجاری کشور و دنیا معرفی کردیم که البته کار ساده‌ای هم نبود و سختی زیادی داشت. آن زمان جلساتی با کشورهای قدرتمند منطقه مانند چین، هند و روسیه داشتیم و جالب اینکه نماینده دبیرکل سازمان ملل آقای دی‌میستورا و برخی کشورهای اروپایی هم با ما هم‌جهت بودند. در مقابل ما، جریانی با حضور آمریکا و پاکستان بودند که اقبال دیگر کشورها به آنان نبود و تنها ماندند. آنها می‌دانستند اگر چابهار رشد کند، بندر کراچی زمین می‌خورد؛ لذا کارشکنی می‌کردند. به هر حال این کار با قدرت انجام شد. در همان روزهای اول، سفیر چین تقاضای ملاقات کرد و به سفارت ایران آمد و بسیار از این حرکت تشکر کرد. عین جمله‌اش این بود که «من مأموریت دارم سلام دولت و ملت چین را به خاطر کار بزرگی که انجام دادید به شما ابلاغ کنم.» او گفت شما با مصوب کردن چابهار، کشور ما را هزاران کیلومتر به دریای آزاد نزدیک‌تر کردید. آنجا بود که تازه متوجه شدم این کار از چه اهمیتی برخوردار بوده و اعتراف می‌کنم که اینقدر به حساسیت کار خود پی نبرده بودم و افسوس خوردم که چرا به ظرفیت‌های خودمان آگاهی نداریم. چینی‌ها اینگونه خوشحالی می‌کنند، ولی ما نمی‌توانیم استفاده کنیم.
همین کشور چین در سال 1949 بعد از انقلاب کمونیست، یک تعریف وارد اقتصاد کشورش کرد و گفت من باید دیپلماسی اقتصادی را گسترش دهم و بعد از 30 سال، استراتژی توسعه را در دستور کار قرار داد و امروز به عنوان قدرت بزرگ اقتصادی به آمریکا طعنه می‌زند و آمریکایی‌ها نمی‌توانند از پس آنها برآیند؛ اما ایران نتواست از ظرفیت‌های خودش استفاده کند. همین است که تا کوچکترین تلُرانس سیاسی به بدنه اقتصاد می‌خورد، همه چیز از دست می‌رود و دلار وضعیتش اینگونه می‌شود که دیدید.
* بعد از سیاست ارز 4200 تومانی و شکست آن، بازار ثانویه ارزی به دستور رئیس‌بانک مرکزی کار خود را آغاز کرد؛ آیا سیاست بازار ثانویه را موفق ارزیابی می‌کنید؟
- معتقدم این بسته‌های متعدد، مبنای کارشناسی ندارد و درد جامعه را دوا نمی‌کند. در مدتی که ارز 4200 تومان اعلام شد، چه اتفاقی در کشور افتاد؟ کار به جایی رسید که خود دولت تخلف‌ها را اعلام می‌کند. مردم می‌بینند که میلیاردها دلار بالا و پایین شد و افرادی ارز را گرفتند و کالایی وارد نکردند. مشکلات هم متوجه نیازمندان جامعه شد و مردمی که به دلیل مشکل درمانی ضرورت سفر به خارج از کشور داشتند، حتی نتوانستند یک دلار با نرخ 4200 دریافت کنند. اگر هم تهیه کردند با هزار بدبختی بود، در حالی‌که سود این ارزها به جیب جریان‌های خاص رفت.
دلیلش این است که دو پدیده خطرناک در اقتصاد ما وجود دارد و مربوط به امروز هم نیست! سال‌هاست که در کشور حضور دارد و تا اینها باشند بدبختی هم هست و زمانی کشور رو به‌رشد می‌رود که مقتدرانه با اینها برخورد شود. اینها صاحبان قدرت و ثروت هستند و شک نکنید اغلب تصمیم‌گیری‌ها در این دو حوزه به‌وجود می‌آید. چه کسانی درباره بسته‌های اقتصادی تصمیم می‌گیرند؟ در حالی که هر بسته اقتصادی که می‌آید صدای تمام کارشناسان اقتصادی را در می‌آورد و موانع و گرفتاری‌ها هم روزبه‌روز بیشتر می‌شود؟ شما ببینید وقتی رئیس کل بانک مرکزی تغییر کرد، دو روز فضا آرام شد و دوباره همه چیز سر جای خودش بازگشت، معنای این چیست؟
* دولت می‌گوید جلوی قاچاق را گرفته و آن را کاهش داده به عنوان فردی آشنا به این حوزه این کاهش قاچاق در کشور را قبول دارید؟
- این معنا که جلوی قاچاق گرفته شده را هیچ‌کس قبول نمی‌کند. البته من خودم کارهایی را در دولت دهم شروع کردم که به دولت یازدهم و دوازدهم ختم شد و آن اینکه کنترل کنیم تا کالاها سالم و از قاچاق جلوگیری شود. گمرک‌ها را مجهز به سامانه کردیم و قرار شد در 10 گمرک کشور از تکنولوژی جدید استفاده کنیم که موثر هم بود. اما با توجه به مرزهای گسترده خشکی و آبی در کشور، نمی‌توانیم بگوییم قاچاق را کاملاً کنترل کرده‌ایم. به‌خصوص در مدت اخیر که کنترل نشده و این مشکلات به‌وجود آمده است. به نظرم قاچاق مخرب‌ترین پدیده اقتصاد است.
* 6 هزار خودرو خلاف قانون ثبت سفارش شد که تمام دستگاه‌های ذی‌ربط به آن اذعان کردند، نظرتان درباره اینگونه ثبت سفارش‌ها چیست؟
- مقام معظم رهبری سال گذشته در دو سه مقطع، بیاناتی داشتند با این مضامین که وقتی صحبت از قاچاق می‌شود، سراغ کوله‌برهای سیستان و کردستان نروید، قاچاقچیان عمده را بگیرید. حالا به نظر شما این قاچاقچیان عمده کجا هستند؟! به‌عنوان کسی که در حوزه مبارزه با قاچاق کار کرده و چند سال رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بودم، ریشه قاچاق را در دستگاها و در پایتخت می‌دانم. این ثبت سفارش‌ها هم نمونه‌ای بود که بروز کرد.
ما خودمان را متوجه گرفتاری‌های استان‌های مرزی کرده‌ایم و آنها را بزرگ می‌کنیم در حالی‌که باید برای معیشت مرزنشینان‌مان از مرزها استفاده کنیم. ما در زمان مسئولیت به استانداری‌ها اجازه دادیم که مشروط بر اینکه تحول اقتصادی برای شهرهای مرزی ایجاد شود، برای داد و ستد مجوز صادر کنند تا کم‌کم سرریز این فعالیت‌های اقتصادی به استان‌های مجاور هم برسد و در نهایت مزایای آن شامل کل کشور شود.
* اخیراً رئیس قوه‌قضائیه به رهبر معظم انقلاب نامه نوشت و اختیاراتی خواست، این مطالبه امروز مردم است که چرا در قوه قضائیه تا قبل از این با متخلفین برخورد آنی نمی‌شد؟
-اکنون دامنه فساد به حدی گسترده شده که به یک بحران و اپیدمی تبدیل شده است و برخورد با آن هم به این سادگی نیست؛ البته چون جامعه ایران سالم است و مردم باهوشی داریم، اگر با دانه درشت‌ها و پرونده‌دارها که در حکومت جای دارند، برخورد قهر‌آمیزی صورت بگیرد، جامعه در برخورد با مفاسد اقتصادی به کمک نظام و دولت می‌آید.
شما حرکتی که در ترکیه صورت گرفت را ببینید! اعتمادی که میان مردم و رئیس‌جمهور ترکیه است وقتی اردوغان از مردم ترکیه خواست حالا که آمریکا ما را تحریم کرده، برای یک مبارزه جمعی با سیاست‌های آمریکا شما هرقدر دلار و یورو زیر بالشت‌هایتان دارید بیاورید و لیر بخرید. بسیاری از مردم دلارهای خود را برای فروش آوردند و خیلی‌ها هم دلارهایشان را در انظار عمومی آتش زدند. چرا در کشور ما چنین حرکتی نمی‌شود؟! چون اعتماد مردم کمرنگ شده و دلیلش این است که صادقانه با آنان برخورد نشده و فساد در درون است.
به موضوع ثبت نام خودرو نگاه کنید؛ مگر می‌شود ظرف 5 دقیقه تمام سایت‌های ثبت‌نام خودرو باز شود، مردم و جوانان عادی نتوانند استفاده کنند و تنها یک عده دسترسی داشته باشند، بعد آقایان بیایند بگویند کشف کردیم! چه چیز را کشف کردید؟ همه چیز در یک ساختمان در بسته تحت اختیار خودتان است! چرا به شعور مردم توهین می‌کنید؟ چنین اتفاقی وقتی رخ می‌دهد هر سه قوه را زیر سوال می‌برد. چرا که وقتی فساد در بخشی به‌وجود می‌آید، به معنای آن نیست که قوه‌قضائیه باید بیاید و برخورد کند. ابتدا باید ببینیم دستگاه متولی چه واکنشی نشان می‌دهد و چرا گذاشته چنین فسادی در زیرمجموعه‌اش در یک ساختمان 12 طبقه به وجود بیاید؟ بنابراین ابتدا دستگاه اصلی باید برخورد کند و در نهایت به دستگاه‌های نظارتی مانند سازمان بازرسی و دیگر دستگاه‌ها برسد. گیر کار الان اینجاست. در بسیاری از تصمیم‌هایی که دولت یا دستگاه‌های دیگر می‌گیرند اگر منطبق با چارچوب قانون، سیاست‌های نظام و اقتصاد مقاومتی باشد، یقین داشته باشد درصد خطا به شدت پایین می‌آید. چه برسد به اینکه فسادی صورت گیرد. اینجاست که باز هم باید به همان دو نکته اصلی وجود قدرت و ثروت اشاره کنیم که مهمترین معضل اقتصاد هستند.
مردم اکنون منتظر برخورد جدی قوه‌قضائیه با همه سازوکاری که در اختیار دارد، هستند و قوه‌قضائیه می‌تواند این کار را انجام دهد. در سال‌های گذشته داشتیم که با بسیاری از این عوامل، برخورد قاطع صورت گرفت و مردم را خوشحال کرد. معتقدم این کار نیازمند عزم ملی از سوی سه قوه است و این پاسکاری‌هایی که می‌گویند ما مسئول نیستیم، دردی از مردم دوا نمی‌کند.
* رئیس قوه‌قضائیه، پیش از این، خواستار برخورد با قضات متخلف و معرفی آنها شده بود؛ ولی به‌نظر می‌رسد این موضوع در زیر مجموعه قوه‌قضائیه با جدیت دنبال نمی‌شود.
- ما در قوه‌قضائیه قضات بسیار خوب و خوشنامی داریم که با کسی تعارف ندارند و فساد در قوه‌قضائیه عمومیت ندارد؛ اما طبیعی است که در این نهاد عریض و طویل، افراد خاصی باشند که مترصد منافع خاص، غیراز آنچه وجود دارد، هستند. معتقدم برخورد قوه‌قضائیه با افرادی که به‌راحتی اقتصاد جامعه را متزلزل می‌کنند و با صاحبان ثروت و کسانی‌که از طریق نامشروع کسب مال و ثروت کرده‌اند باید قطعی بوده و در جامعه نمود پیدا کند.
اکنون تغییرات در بخش‌های اقتصادی دولت شروع شده، و هر مسئولی در هر رده- از معاون اول تا وزیر و استاندار - قبل از اینکه بخواهد برکنار شود، باید قوه‌قضائیه میزان ثروت و سرمایه‌اش را با دوره اول مسئولیت مقایسه کرده و به مردم اعلام کند. این به نفع دولت هم هست و مردم هم استقبال می‌کنند. حتی برخی آقایانی که پاسپورت فلان کشور در جیبشان است را قبل از اینکه از کشور خارج شوند، ممنوع‌الخروج کند. این کار تعارف ندارد. نباید ملاحظه وجود داشته باشد و به کسی بربخورد. ملاحظه‌های سیاسی در دستگاه قضا، ضربه سنگینی به کشور و دستاوردهای نظام می‌زند و بی‌اعتمادی را در جامعه رواج می‌دهد. حیات خلوتی هم برای سوءاستفاده‌گران ایجاد می‌کند. مگر می‌شود فرد معلوم‌الحالی مانند خاوری که عملکردش برای بسیاری از افراد روشن است، راحت با سه هزار میلیارد تومان پول مردم در جیبش از کشور خارج شود و ما نتوانیم برخورد کنیم؛ چطور می‌شود نظامی که «مالک ریگی» را با تمام حمایت‌های سرویس‌های اطلاعاتی و قدرتی که دارد، روی زمین می‌کشد و شهرام جزایری را از درون گونی عدس در می‌آورد، نتواند خاوری و بغل دست رئیس‌جمهور، معاون اول و در اتاق فلان صاحب قدرت را گیر بیندازد؟! فکر می‌کنید این هجمه سنگینی که مثلث آمریکا، صهیونیست و عربستان چند وقتی است علیه کشور ما شروع کرده‌اند، امیدش به کجاست و از چه چیز می‌خواهد استفاده کند؟ اینها می‌دانند در قدرت نظامی قادر نیستند با ایران شوخی کنند؛ چون ایران در سوریه، عراق و قطعاً در آینده نزدیک در افغانستان آنها را زمین‌گیر کرده؛ بنابراین بیشترین سوءاستفاده‌شان از بی‌اعتمادی موجود در کشور است. لذا ما باید اعتماد مردم را جلب کنیم تا دشمنان نتوانند با ابررسانه‌ها و بنگاه‌های خودشان به مردم ایران خط شورش بدهند. باید این بهانه‌ها را از آنان بگیریم. همه ما می‌دانیم نقطه ضعفی که دشمنان علیه نظام استفاده می‌کنند کجاست. چرا جلوی آن را نمی‌گیریم؟ بنابراین دستور اخیر مقام معظم رهبری به قوه‌قضائیه را تَشر تلقی می‌کنم و امیدوارم آقایان متوجه شوند و کاری اساسی برای جامعه انجام دهند.
* به موضوع اقتصاد برگردیم؛ گسترش دیپلماسی اقتصادی در وزارت امور خارجه مورد تاکید رهبر انقلاب است، با توجه به سوابق کاریتان در منطقه آسیای شرقی، ظرفیت این منطقه را برای اقتصاد ایران چقدر می‌دانید؟
- موقعیت کشور ایران در منطقه بسیار ممتاز است و ما با گستردگی که در مرزهای خشکی و آبی داریم، به راحتی می‌توانیم از هر گردنه اقتصادی عبور کنیم. متأسفانه در چندسال گذشته نتوانستیم با دیپلماسی قوی از ظرفیت‌های کشورهای همسایه استفاده کنیم و علتش این بود که توان دولت به سمت دیپلماسی با اروپا و برجام رفت. هنوز هم امیدواریم آقایان در این تلاشی که برای رابطه با اروپا می‌کنند، مراقب باشند از چاله به چاه نیفتیم؛ لذا ظرفیت‌هایمان را باید به سمت کشورهای همسایه بیاوریم. شما مشاهده کنید هر کشوری که توانسته تحول اقتصادی ایجاد کند، عبورش از کشورهای همسایه بوده و مبادلاتش را از همسایگانش آغاز کرده است. ما در مناطق آزاد و ویژه تجاری از این ظرفیت‌ها استفاده نکردیم و همه مناطق آزاد اقتصادی تبدیل به مرکز خدماتی شده که باید به سمت اقتصاد بازگردد. این مناطقی که آزاد اعلام شده، ساکنانش به شدت نیاز به کارهای اقتصادی دارند، دولت با هماهنگی کشورهای همسایه، مناطق تجاری مشترک و کنسرسیوم ایجاد کند. ما با دولت افغانستان توافق کردیم که در سیستان و بلوچستان و منطقه زرنج در نیمروز، منطقه آزاد تاسیس شود. با این تعریف، علاوه بر رونق اقتصادی برای مردم منطقه، ناامنی‌های شرق ایران و غرب افغانستان کاهش پیدا می‌کند و داد و ستد به شدت بالا می‌رود و جمهوری اسلامی ایران تعهداتی را پذیرفت که برای دولت افغانستان انجام دهد؛ اما اکنون حدود 6 سال است این مسئله مسکوت مانده. این خطاست. اکنون مردم سیستان و بلوچستان بدترین شرایط را دارند؛ مسئله ریزگردها، خشکسالی و خشکی دریاچه هامون که زیباترین تالاب دنیا بود، برای این مردم، بدبختی به‌وجود آورده و انواع امراض را متوجه مردم منطقه کرده است. کسی هم نیست از مجلس سوال کند چرا این را مصوب نمی‌کنید؟ دولت پیشنهاد داده، اما مصوب نمی‌شود. مجلس باید اینگونه موارد که باعث تقویت دیپلماسی اقتصادی است را جداگانه بررسی کند. مناطقی مانند سیستان با رشد اقتصادی به تأمین امنیت کمک می‌کنند و باید در اولویت خاص مجلس شورای اسلامی باشند.
* به عنوان یک دیپلمات، موانع صادرات ایران در کشورهای منطقه را در چه می‌دانید؟
- کشور ایران تاکنون در دو حوزه جداگانه فعالیت داشته که ارتباطی با یکدیگر نداشتند. یکی حوزه دیپلماسی و دیگری اقتصاد! بخش خصوصی که می‌تواند دیپلماسی اقتصادی را گسترش دهد، تاکنون زبانش در حوزه دیپلماسی معنا و مفهومی نداشته که امیدواریم با ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه این رابطه برقرار شود. ما برای داشتن اقتصاد خوب و بردن محصولاتمان به کشورهای همسایه، باید دیپلماسی روان داشته باشیم. ما باید در تعرفه‌ها با کشورهای همسایه مانند عراق گفتگو و مشکلات را رفع کنیم. متأسفانه به دلیل کم توجهی در بسیاری از کشورها جایگاهمان را از دست می‌دهیم. خودروهای ما تا پیش از این در بغداد مشتری داشت؛ اما اکنون خودروهای چینی بازار عراق را تصاحب کرده‌اند. در سوریه، عراق و افغانستان و ... هم همینطور. شاید زمانی این ظرفیت را نداشتیم، اما حالا داریم؛ ولی این ظرفیت، خوب مدیریت نمی‌شود و نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم و برای ما مشکل‌ساز می‌شود. غیر از تعرفه، کیفیت اجناس ایرانی که به برخی کشورهای همسایه می‌رود هم پایین است. البته در بخش محصولات غذایی پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم؛ اما در کالاهای دیگر، نقص داریم و طبیعتاً در جایی که کیفیت پایین است و قیمت گران‌تر، بازار به دست رقیب خواهد افتاد؛ بنابراین باید کاری کنیم که کالاهای صادراتی، دو شاخصه کیفیت و قیمت پایین را داشته باشد.
کشور ترکیه را ببینید، دلیل موفقیتش این است که دیپلماسی خودش را نخست از کشورهای همسایه شروع کرده و گسترش می‌دهد، موانع اقتصادی را رفع می‌کند و هر زمان مسئولان کشورش به سفرهای خارج از کشور می‌روند، تعدادی از تجار و صاحبان تولید را همراه می‌برند. ما این کار را نکردیم و این باعث شده بیش از 10 هزار واحد تولیدی تعطیل باشد و بسیاری از آنها محصولشان روی دستشان بماند، در صورتی‌که می‌توانند محصولشان را صادر کنند، اما این زمینه وجود ندارد. مانع بعدی هم در معابر و گلوگاه‌های صادرات و واردات است. اینکه چند دستگاه در این معابر وجود دارد که هر کدام مشکلی را ایجاد می‌کنند. معلوم است سرمایه‌گذار، وقت و سرمایه‌اش را معطل این بروکراسی‌ها نمی‌کند!
* تحریم‌های آمریکا بار دیگر آغاز شده، با توجه به تجربه‌های گذشته و عزم داخلی، اثر تحریم‌های دور جدید را برای کشور چقدر می‌دانید؟
- دو سال قبل، زمانی موضوع برجام جدی شد، کارشناسان علائمی را دیدند مبنی بر اینکه گام بعدی آمریکا تحریم‌های جدید است؛ اما به دلیل اینکه شرایط پذیرش این موضوع نبود، آن را کمتر بروز دادند؛ بنابراین دست‌اندرکاران و شخصیت‌های اقتصادی تذکر دادند. شما در انتهای برجام دیدید آمریکایی‌ها برای تحریم‌های هسته‌ای و موشکی دورخیز کردند، که البته پاسخ‌های مناسب را هم گرفتند. با نگرش تند و خشنی که ترامپ به خودش گرفته است، در واقع ایران باید یک نوع مدیریت بحران در برخورد با این تحریم‌ها یا اینگونه نگرش‌های لحظه‌ای آمریکایی‌ها را داشته باشد. این یک نقص در کشور ماست که در شرایطی که یک تیم جدید افراطی در آمریکا روی کار آمده که به ایران اسلامی بسیار بدبین هستند، ما در مقابل، همان تیمی را به کار می‌گیریم که سه دهه گذشته هم روی کار بوده و کار کرده است، این تیمی که در دولت کار می‌کند، به‌خصوص در بخش اقتصاد، هر انگیزه و ظرفیتی داشته طی این سال‌ها تمام شده و نمی‌تواند با یک جریان تندرویی که در آمریکا روی کار آمده و همّ و غمّش مقابله با ایران اسلامی است، مقابله کند. مانند این است که یک کشتی‌گیر تازه‌نفس را با فردی که سال‌ها پیش کشتی می‌گرفته همآورد کنید و توقع داشته باشید با همان انرژی برخورد کند؛ اکنون وضعیت اقتصاد ما در حوزه تحریم اینگونه است.
این را هم که برخی می‌گویند تحریم‌های جدید آمریکایی است را تجربه سیاسی و دیپلماسی من نمی‌پذیرد که آمریکا بقیه کشورها را با خودش همراه نکند. حتی اروپایی‌ها را! چرا کاری کنیم که هر وقت ترامپ برود اروپا، شک کنیم مبادا رفته تا مثلا آلمان را برای تحریم علیه ما راضی کند و یا وقتی نتانیاهو می‌رود مسکو، بدن ما بلرزد که چه کار می‌خواهند بکنند؟ در علم اقتصاد و شرایط امروز، تعریفی برای چنین استراتژی‌های پیدا نمی‌کنید که دست‌روی‌دست بگذاریم تا شرایط از کنترل خارج شود؛ لذا قطعاً آمریکایی‌ها در سیاست‌های تحریمی خودشان در اروپا شریک می‌گیرند و چون منافع اینها با یکدیگر گره‌خورده است، شما می‌بینید که رهبران اروپا از طرفی چراغ سبز به ایران نشان می‌دهند و از آن طرف با آمریکایی‌ها جلسه می‌گذارند. بنابراین اعتقاد دارم نباید همه تخم‌مرغ‌هایمان را در یک سبد بگذاریم؛ چه مقابل چین، چه روسیه یا اروپا. باید متکی به اقتدار ملی و توان داخلی باشیم که کم هم نیست و اینگونه می‌توانیم از این گردنه عبور کنیم. معتقدم اگر همین الان هم کتاب اقتصاد مقاومتی را باز کنیم و بعد از چندسالی که مصوب شده، گرد و خاکش را کنار بزنیم و راه‌های عبور از شرایط سخت را درون این کتاب جستجو کنیم، قطعاً برای همه مشکلاتمان جواب دارد و به ما خط می‌دهد که چگونه از این بحران عبور کنیم.
* ترامپ همواره ائتلاف منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران را پیگیری می‌کند، چقدر او را موفق می‌بینید؛ وظیفه ما در قبال کشورهای منطقه چیست؟
- هر کشوری در ارتباط‌های بین‌المللی ابتدا منافع خودش را تعریف و بر اساس آن حرکت می‌کند و بعد منافع کشور دوم را می‌بیند. شما عراق را نگاه کنید! به‌رغم همه حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران که به هر طریق از آنان داشت، نخست وزیرش آن خطای تاریخی را انجام می‌دهد و بعد هم می‌گوید منافع کشورم ایجاب می‌کند. بنابراین ما برای اینکه آمریکا وسوسه برخی کشورهای همسایه را تحریک نکند، نباید ارتباط خود با این کشورها را قطع کنیم؛ چون منافع مشترک ما با این کشورها بسیار زیاد است. باید روابط خود را توسعه دهیم با افغانستان، چین، ترکیه، پاکستان و حتی کشورهای عربی که با آنها منافع مرزی و تجاری داریم. باید این ظرفیت‌ها را حفظ کنیم. به نظرم لازم است حتی ترددهایمان به اروپا را به حوزه دیپلماسی بسپاریم و دولت کاملا متوجه کشورهای همسایه شود. زمانی که ما روابط با این کشورها را تقویت کنیم، اینها اسیر وسوسه‌های آمریکا نمی‌شوند و این همان کاری است که در ارتباط با ترکیه جواب داد و دولت ترکیه اعلام کرد ایران را تحریم نمی‌کنم؛ دلیلش این بود که ارتباط ایران با ترکیه این اواخر خوب بوده است. بنابراین با بقیه کشورها هم همین‌گونه است. اگر قرار باشد ما تعریفی که در ارتباط با آلمان داریم همان را برای پاکستان و ترکیه همه داشته باشیم که نامش دیپلماسی نیست! با تحولاتی که در پاکستان به‌وجود آمده و جناح‌های سنتی حذف شدند و حزب جدید روی کار آمد، این ارتباط باید شکل بگیرد و با توجه به روابط تاریخی دو کشور، زمینه‌اش هم وجود دارد که باعث می‌شود حضور پررنگی که آمریکا و سعودی‌ها در پاکستان دارند، با حضور ایران کمرنگ شود.
گزارش تصویری این بازدید را از این لینک مشاهده کنید.
گفتگو از معصومه رضاییان
انتهای پیام/4003/4034/ن
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
