گرد و غبار ماه فضانوردان را بیمار می‌کند

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا_ هانا حیدری؛ نتایج تحقیقات جدید حاکی از آن است که استنشاق ذرات کوچک گرد و غبار قمری می‌تواند باعث بیماری‌هایی مانند برونشیت شود. فضانوردان در آینده مدت زمان زیادی را روی ماه به سر خواهند برد بنابراین ممکن است از دچار بیماری‌ و آلرژی شوند.

خاک‌ ماه شبیه‌سازی شده برای سلول‌های ریه‌ انسان و سلول‌های مغز موش سمی است. 90 درصد از سلول‌های ریه انسان و سلول‌های عصبی موش وقتی در معرض ذرات گرد و غبار شبیه‌سازی ‌شده قرار گرفتند، از بین رفتند. این خاک قمری طوری شبیه‌سازی شده است که رفتار خاک پیدا شده روی سطح ماه را تقلید کند.

نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که استنشاق گرد و غبار سمی، حتی در مقادیر بسیار کم، می‌تواند برای سلامت فضانوردانی که در آینده به ماه، مریخ یا هر جرم آسمانی دیگری خطرآفرین باشد.

خطرات نادیده گرفته شده

آژانس‌های فضایی می‌دانند که قرار گرفتن در محیط فضایی و گرانش صفر چقدر برای سلامت انسان خطرناک است اما گرد و غبار سیاره‌ای، خطری است که تاکنون نادیده گرفته شده است.

ریچل کاستون، متخصص ژنتیک دانشگاه استونی بروک و سرپرست این مطالعه، در این باره می‌گوید: «خطرات ناشی از اکتشافات فضایی، هم اکتشافات قمری و هم اکتشافات فراتر از آن، بیشتر از خطرات بدیهی خود فضا است».

گرد و غبار قمری باعث واکنشی شبیه به تب یونجه در فضانوردانی شد که طی ماموریت آپولو به ماه سفر کردند. تجربیات آنها در کنار نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد که اگر فرد در زمان طولانی مدت در معرض گرد و غبار قمری قرار بگیرد، می‌تواند باعث ضعف عملکرد دستگاه تنتفسی و ریه شود.

به گفته بروس دمپل، متخصص بیوشیمی و یکی از اعضای این گروه تحقیقاتی، اگر گرد و غبار موجب التهاب در ریه‌ها شود، خطر ابتلا به بیماری‌های جدی مانند سرطان را افزایش می‌دهد.

وی در ادامه افزود: «اگر سفر به ماه و ماندن در آنجا برای چند هفته، چند ماه یا بیشتر ممکن شود، انسان به احتمال زیاد قادر نخواهد بود که این ریسک را به طور کامل از بین ببرد».

ماه هیچ اتمسفری ندارد، بنابراین خاک آن به طور مداوم تحت حمله ذرات باردار قرار می‌گیرد. منشا این ذرات باردار از لایه‌های بالایی خورشید است که در فضا جریان دارند.

این ذرات باردار باعث می‌شود که خاک ماه به صورت الکترواستاتیکی شارژ شود.

تب یونجه قمری

هنگامی که فضانوردان آمریکایی طی ماموریت آپولو از ماه بازدید کردند، مقداری خاک قمری به لباس فضانوردی آنها چسبید که به همراه فضانوردان به مقر فرماندهی آورده شد. هریسون اشمیت، یکی از فضانوردان «آپولو 17»، واکنش ایجاد شده پس از استنشاق این گرد و غبار را تب یونجه توصیف کرد که شامل عطسه کردن، آبریزش چشم و گلودرد می‌شد.

این علائم کوتاه مدت بودند اما دانشمندان از تاثیر گرد و غبار ماه بر سلامت فضانورد شگفت‌زده شدند. همچنین آنها می‌خواستند بدانند که آیا این خاک می‌تواند مشکلاتی مشابه به خاک‌های سمی زمینی ایجاد کند یا خیر.

تحقیقات قبلی نشان می‌دهد که استنشاق گرد و غبار سمی حاصل از انفجار آتش‌فشان، توفان‌های گرد و غبار و معادن زغال سنگ می‌تواند منجر به برونشیت، خس خس، سوزش چشم و آسیب جدی به بافت ریه شود.

ذرات گرد و غبار می‌تواند راه‌های هوایی فرد را مسدود کند؛ همچنین ذرات کوچک می‌تواند کیسه‌های هوایی (کیسه هوایی یا آلوئول تنفسی انتهایی‌ترین بخش نای و بخشی از پارانشیم شش است) را نیز مسدود کند. این گرد و غبار می‌تواند باعث آسیب دیدن DNA، ایجاد جهش و ابتلا به سرطان شود.

در مطالعه جدید دانشمندان سلول‌های ریه انسان و سلول‌های مغز موش را در معرض چند نوع خاک قمری شبیه‌سازی شده قرار دادند. نمونه‎های خاک ماه آنقدر نایاب و ارزشمند هستند که در آزمایش‌های روزمره استفاده نمی‌شوند؛ بنابراین دانشمندان از خاک‌های زمینی استفاده کردند که شبیه به خاک‌های یافت‌شده در دشت‌های آتش‌فشانی و سرزمین‌های پست ماه است.

کاستون سلول‌های مغز موش و سلول‌های ریه انسان را در آزمایشگاه و تحت شرایط خاصی پرورش داد. سپس آنها را در معرض انواع خاک‌های مختلف قرار داد. وی سلول‌های باقی مانده را شمرد تا دریابد که آیا شبیه‌سازها به DNA آسیب رسانده‌اند یا خیر.

تمام شبیه‌سازها سلول‌های DNA را از بین برده بود یا به آنها آسیب وارد کرده بود. دانشمندان یک نوع از خاک‌های شبیه‌سازی شده را به حدی پودر کردند که به راحتی قابل استنشاق بود؛ این خاک توانست هر دو سلول مغز موش و سلول ریه انسان را تا 90 درصد از بین ببرد. این آسیب چنان شدید بود که دانشمندان قادر به اندازه‌گیری آسیب رسیده به DNA نبودند.

همچنین این شبیه‌سازها آسیب‌های قابل توجهی را به DNA نورون‌های موش وارد کردند. دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که این شبیه‌سازها چگونه سلول‌ها را می‌کشند اما معتقدند که باعث ایجاد واکنش التهابی درون سلول می‌شود یا رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند که ماتع از عملکرد صحیح الکترون‌ها می‌شود.