توسط یک شرکت دانش‌بنیان ارائه شد؛
آنا گزارش می‌دهد؛
حذف یارانه‌ها اولویت دارد یا مبارزه با فساد اقتصادی
رقم درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها در کمیسیون تلفیق بودجه 37 هزار میلیارد تومان تعیین شد که موافقت‌ها و مخالفت‌هایی را از سوی مردم، رسانه‌ها و مسوولان در پی داشت. یکی از نقدهای مهم مردم به این موضوع این است که برای حل مشکلات اقتصادی، مبارزه با فساد بر حذف یارانه‌ها تقدم دارد.
گروه سیاسی خبرگزاری آنا؛ چندی پیش دولت در لایحه بودجه 97 پیشنهاد کاهش درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را تا رقم 37 هزار میلیارد تومان مطرح کرد و سبب انتقاد بخش بزرگی از آحاد جامعه شد. موضوعی که به گفته بسیاری از مسوولان و صاحب‌نظران در ایجاد اعتراضات مردمی اخیر نیز منشاء اثر بود. در پی تجمعات اعتراضی مردم بسیاری از نمایندگان مجلس نسبت به پیشنهاد دولت موضع مخالف گرفتند و قول آن را دادند که در این زمینه از مردم حمایت کرده و جلوی حذف وسیع یارانه‌بگیران را بگیرند.
اما اخیرا در کمیسیون تلفیق بودجه 97 رقم 37 هزار میلیارد تومانی درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها تصویب شد و بازهم موجب اعتراض بسیاری از رسانه‌ها شد. حتی مبنای برخی از تیتر اخبار به حذف 33 یا 35 میلیون نفر از یارانه‌بگیران اختصاص یافت. البته عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی آنا گفت: «تصویب درآمد 37 هزار میلیارد تومانی از محل هدفمندی یارانه‌ها در سال 97 لزوما به معنای حذف یارانه 33 میلیون نفر نیست.»
به گفته مهرداد بائوج لاهوتی، مصوبه جلسه اخیر کمیسیون تلفیق بودجه 97 تنها دررابطه با درآمد حاصل از هدفمندی یارانه ها است و جزئیات آن هنوز مشخص نیست. کمیسیون هنوز دررابطه با بخش هزینه‌ای یارانه ها چیزی را تصویب نکرده است؛ بنابراین مشخص نیست یارانه چند نفر در سال 97 حذف شود.
حمید گرمابی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 97 نیز با اشاره به مصوبه اخیر کمیسیون تلفیق در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی آنا بیان کرد: «هنوز دررابطه با بخش هزینه‌ای هدفمندی یارانه ها در سال 97 تصمیمی اتخاذ نشده است. با این وجود پیشنهاد دولت مبنی بر حذف یارانه 33 میلیون نفر در سال 97، از سوی نمایندگان رد شده است.»
مردم خواهان اعدام مفسدان اقتصادی هستند
سال‌هاست که مردم یارانه بالای 40 هزار تومان دریافت می کنند و این رقم اگرچه برای برخی خانوارهای متوسط به بالا چندان مهم محسوب نمی شود اما برای بسیاری به مساله‌ای حیاتی تبدیل شده است. زمانی که مسوولان از حذف یارانه سخن به میان می آورند، در دل بسیاری از مردم هول و ولا می افتد و از حذف یارانه خود می هراسند. این روزها که سخن از لایحه بودجه 97 و حذف بخشی از یارانه‌بگیران از بودجه است، فارغ از درستی یا نادرستی حذف یارانه‌ها، یکی از انتقادات اصلی مردم به دولت این است که چرا برای جبران کسری بودجه و رسیدگی به بحث اشتغال و سایر مسائل با فساد اقتصادی گسترده مبارزه نمی کند و قصد دارد از سر و ته یارانه‌ها بزند.
سید محمدباقر عبادی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این ارتباط به آنا گفت: «فارغ از اینکه من با حذف یارانه‌ها به این شکلی که دولت عنوان کرده موافق نیستم، باید توجه داشت مبارزه با فساد خواسته جدی مردم از دولت و قوه قضاییه است. مردم خواهان این هستند که اعدام مفسدین اقتصادی را زیاد ببینند. مسوولان می توانند مبلغی تعیین کنند و مقرر کنند اختلاس بالای مبلغ مزبور مشمول حکم اعدام شود.»
این نماینده مجلس ادامه داد: «اینکه گفته شود تنها افراد تحت پوشش کمیته امداد یا سازمان‌های اینچنینی یارانه دریافت کنند، درست نیست. بسیاری از مردم تحت پوشش اینگونه سازمان ها نیستند اما شرایط مالی خوبی ندارند. باید این امر را نیز مد نظر قرار داد که این سازمان ها شرایط خاصی برای پوشش دارند و بسیاری از مردم نمی توانند تحت پوشش قرار بگیرند تا این امر معیاری برای دریافت یارانه آنان قرار گیرد.»
توزیع نادرست یارانه‌ها، گره اصلی کار
اما اساسا چرا هدفمندسازی یارانه ها که از آن تحت عنوان بزرگ‌ترین طرح اقتصادی تاریخ ایران یاد می کنند، با چنین مشکلات و پیچیدگی هایی مواجه شده است و حتی به نظر می رسد عن قریب با شکست مواجه می شود؟ مقرر بود طی فرایند هدفمندسازی یارانه ها یارانه مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و دیگر اقلام به صورت تدریجی حذف شود و بخشی از این یارانه‌های حذف شده به صورت نقدی به مردم پرداخت شود. همچنین قرار بود سایر درآمد این کار صرف کارهای عمرانی و فرهنگی می‌شود. اما علی‌رغم برنامه‌ریزی ها کار به خوبی پیش نرفت و نه تنها یارانه اقلام به درستی حذف نشد؛ بلکه مبلغ حاصل به صورت درست صرف یارانه های خانوار و سایر فعالیت های عمرانی و فرهنگی نشد.
برخی کارشناسان، اختصاص نیافتن بخش مهمی از منابع هدفمندی یارانه‌ها به بخش تولید را عامل بی‌اثر سازی یارانه‌ها دانسته‌اند. همچنین صاحب‌نظران یکی از دلایل مهم ناموفق بودن طرح هدفمندسازی یارانه ها را در توزیع نامناسب یارانه های نقدی می دانند.
بندهای هدفمندسازی یارانه ها قابل جابه‌جایی است
اما درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها از چه منابعی تامین می شود؟ براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه درآمد هدفمندسازی یارانه‌ها مجموع ارقامی است که به‌عنوان سهم این سازمان از سوی شرکت‌های پالایش و پخش، گاز و توانیر طبق ماده ۲ اساسنامه این سازمان به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز می‌شود.
در بودجه سال 96 برای درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها رقم 48 هزار میلیارد تومان تعیین شده بود و با پیشنهاد دولت و تصویب کمیسیون تلفیق بودجه تقریبا 11 هزار میلیارد تومان از آن کاسته می شود. براساس پیشنهاد دولت در لایحه بودجه سال 97 از رقم 37 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده برای سال 97 قرار است 23 هزار میلیارد تومان به‌صورت یارانه نقدی و غیرنقدی توزیع شود. همچنین 7 هزار میلیارد تومان در قالب سیاست کاهش فقر مطلق از طریق بهزیستی و کمیته امداد توزیع می‌شود. علاوه بر این 3 میلیارد و 700 هزار تومان به‌عنوان یارانه بخش سلامت و 3 میلیارد و 300 هزار تومان به‌عنوان یارانه نان در نظر گرفته شده است.
حمید گرمابی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 97 در پاسخ به این سوال که آیا تعیین رقم 37 هزار میلیارد تومان درآمد حاصل از هدفمندی یارانه ها خواه ناخواه سبب حذف 33 تا 35 میلیون نفر از یارانه‌بگیران نخواهد شد، گفت: «چنین دیدگاهی غلط است؛ چراکه هدفمندی یارانه‌ها بندهای گوناگونی دارد و ممکن است با جابه‌جایی بندها تصمیم متفاوتی گرفته شود.»
افزایش قیمت حامل های انرژی، مستلزم اصلاح بستر اقتصادی کشور است
یکی از کلیات طرح هدفمندسازی یارانه ها این بود که شانزده قلم کالا و خدمات مشمول حذف یارانه و عرضه به قیمت بین‌المللی شوند و در مدت پنج سال یارانه کالاهایی چون بنزین، گازوئیل، گاز، نفت، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر حذف شده و آن‌ها با قیمت بازارهای منطقه خلیج فارس عرضه شوند. اما متاسفانه این هدف محقق نشد که برخی دلایل آن را تورم موجود در ایران می دانند.
حمید گرمابی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 97 در این خصوص بیان کرد: «زمانی که هر لیتر بنزین به قیمت 700 تومان رسید هدف این بود که با قیمت خلیج فارس همسان شود اما این هدف محقق نشد و یکی از دلایل آن افت قیمت ریال بود. یکی دیگر از دلایل عدم موفقیت هدفمندی یارانه ها در همسان‌سازی قیمت ها نیز این است که متوسط درآمد مردم در ایران خیلی کمتر از کشورهای توسعه‌یافته است و نمی توان آن کشورها را ملاک قرار داد. در برخی از کشورها مثل ترکیه قیمت بنزین 6 برابر قیمت ایران است. راهکار درست در این زمینه این است که سایر مسائل اقتصادی کشور حل شود و آنگاه قیمت حامل های انرژی و سایر اقلام افزایش یابد؛ چراکه نباید به قشر نیازمند فشار وارد آید.»
پای اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها لنگ است
یکی از اعتراضات مهم مردم در تجمعات اخیر فساد موجود در بستر اقتصادی کشور بود. توجیه دولت برای کاهش یارانه‌ها حل مشکلات اقتصادی است اما معترضان و منتقدان معتقدند در صورت نبود فساد اقتصادی در سیستم، نیازی به حذف یارانه مردم نیست. بنابراین برای جلوگیری از نارضایتی مردم ابتدا به ساکن می‌بایست فساد اقتصادی برطرف شود و آنگاه نسبت به حذف یارانه‌ها اقدام شود.
به هر حال بخش هزینه‌ای هدفمندسازی یارانه‌ها نیز به زودی در کمیسیون تلفیق بودجه سال 97 مشخص خواهد شد اما مشکل به طور کامل حل نخواهد شد. اگر مساله هدفمندسازی یارانه ها کاملا رفع و رجوع نشود، از سالی به سال دیگر پاس داده می شود و هرسال بزرگ‌تر می شود. سال ها از تصویب قانون هدفمندسازی یارانه ها می گذرد و هنوز که هنوز است پای اجرای این قانون به کلی لنگ است. بسیاری از نکات ریز و درشت این قانون هنوز معطل مانده و شاید دلیل عدم موفقیت آن همین باشد. قدر مسلم اجرای این قانون نیازمند تلاش نمایندگان مجلس و دولت و البته به وحدت نظر رسیدن آنان با یکدیگر است و باتوجه به اعتراضات اخیر مردم به شرایط معیشتی و وضعیت اقتصادی شاید وقت آن رسیده است که مسوولان با یک هم‌افزایی قوی گره‌های اقتصادی کشور را تا حد زیادی بگشایند.
*یاسر احمدوند
انتهای پیام/
