طراحی و ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله/ بناهای سست و قدیمی مقاوم‌سازی شود

گروه واحدهای دانشگاه آزاد خبرگزاری آنا- مصطفی فیض؛ هفته پژوهش همه ساله فرصتی است تا با شناسایی تلاشگران عرصه تحقیق و پژوهش به معرفی فناوری‌های برتر در زمینه‌های تخصصی اقدام کرده و با تشویق و تقویت انگیزه در میان پژوهشگران و فناوران گامی در راستای توسعه کیفی و کمی فعالیت‌های پژوهشی برداشته شود. گرامیداشت این هفته سنت حسنه‌ای است که همه‌ساله از سوی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی در دستور کار قرار می‌گیرد.

در سومین جشنواره پژوهش و فناوری استان سمنان که از سوی استانداری سمنان به اجرا درآمد، دکتر علیرضا مرتضایی، عضو هیات علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان به‌ عنوان پژوهشگر برتر شناخته شد.

تالیف 7 کتاب در زمینه تخصصی، پژوهشگر برتر واحد سمنان در سال 1389 و 1384 و استاد نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان در سال 1390 در کنار افتخارات دیگر، بخشی از کارنامه درخشان اوست.

پژوهشگر برتر برگزیده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در استان سمنان در سال 1396 آخرین افتخاری بود که این محقق خوش‌سابقه آتیه‌دار کسب کرده است. به همین مناسبت گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنا با وی را می‌خوانید.

لطفا خود را معرفی کنید.

علیرضا مرتضایی دانشیار گروه مهندسی عمران با گرایش سازه و اکنون مدیر گروه‌های کارشناسی ارشد و دکتری سازه و زلزله دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان هستم.

با توجه به انتخاب شما به‌عنوان پژوهشگر برتر، مؤلفه‌های علمی این انتخاب از نظر جنابعالی چیست؟

مهم‌ترین مؤلفه‌های علمی در انتخاب پژوهشگر برتر تنوع فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات منتشر شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی، کتب منتشر شده، راهنمایی و هدایت پایان‌نامه‌ها، داوری علمی کتب، طرح‌های تحقیقاتی و مقالات مجلات داخلی و خارجی، میزان ارجاع به مقالات (h-index) و در نهایت کمیت این فعالیت‌ها است.

نظر خود را درباره جایگاه پژوهش در آموزش عالی کشور بیان کنید.

به‌طورکلی اکنون پژوهش و فناوری جایگاه مناسبی در نظام آموزش عالی کشور یافته است. به این معنی که فعالیت‌های پژوهشی تحت‌الشعاع فعالیت‌های آموزشی نبوده، موانع اداری و مالی تا حد امکان برطرف شده و بودجه تحقیقاتی مستقل برای مراکز تحقیقاتی و استادان اختصاص داده شده است.

اهمیت برگزاری چنین جشنواره‌هایی در چیست و این برنامه‌ها چه تأثیری در تشویق پژوهشگران دارد؟

به نظر بنده مهم‌ترین بخش این جشنواره‌ها تأثیرگذاری آن است. هدف از برگزاری این جشنواره‌ها ایجاد بستری مناسب برای تکریم محققان و نخبگان عرصه پژوهش و فناوری است. این تأثیر می‌تواند امیدبخش قشر مهمی از افراد جامعه یعنی نخبگان باشد.

برای توسعه پژوهش در کشور چه باید کرد؟

باید ضرورت این توسعه، نهادینه و چالش‌ها و موانع پیش روی پژوهش گام‌به‌گام برداشته شود. از جمله این چالش‌ها و موانع می‌توان به فرهنگ پژوهش و تحقیق، انگیزه‌های مادی و معنوی، ارتباط بین محققان، کاربردی ساختن تحقیقات و ارتباط بین محققان اشاره کرد.

جایگاه پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید و برای ارتقای آن چه پیشنهاد‌هایی دارید؟

نگاهی به آمار و ارقام منتشر شده نشان می‌دهد ارتقای مرتبه علمی دانشگاه آزاد اسلامی که از سال‌های گذشته آغاز شده در سال‌های اخیر به نتیجه رسیده است و این امر نشان از توجه ویژه به جایگاه پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی دارد. حمایت از محققان و نخبگان در قالب بسته‌های حمایتی یکی از موارد مهم در ارتقای جایگاه و کیفیت پژوهش به‌حساب می‌آید.

درباره انتخاب خود به‌ عنوان پژوهشگر برتر توضیح دهید؟

این انتخاب با توجه به کمیت و کیفیت تنوع کارهای پژوهشی این‌جانب در سال‌های گذشته صورت پذیرفته است.

به‌عنوان یک پژوهشگر نمونه اهمیت پژوهش را در چه می‌دانید و دانشجویان خود را چطور به این امر تشویق می‌کنید؟

اکنون نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی، یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. در واقع پژوهش یکی از محورهای مهم پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهش انجام نشود، دانش بشری افزایش نخواهد یافت. به دانشجویان توصیه می‌کنم که همیشه نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده‌های پیرامون خود داشته باشند و نسبت به آنچه که در اطراف آنان می‌گذرد حساس و ذهنی پویا و پرسشگر داشته باشند.

پژوهش‌های شما عمدتا در چه زمینه‌ای بوده و کدام پروژه تحقیقاتی بیشترین تأثیرگذاری را در جامعه داشته است؟

پژوهش‌های بنده عمدتا در زمینه بررسی رفتار لرزه‌ای ساختمان‌های بتن آرمه و تعیین سطح عملکرد آنها تحت اثر انواع زمین لرزه‌ها و لزوم مهار لرزه‌ای و مقاوم‌سازی آنها بوده است. در برخی از این فعالیت‌های پژوهشی، ضوابطی در راستای طراحی مقاوم ستون‌های بتن آرمه پیشنهاد شده که با توجه به اهمیت ستون و پایداری ساختمان‌ها نکاتی برای آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ساختمانی محسوب می‌شود که نقش بسیار موثری در ارتقای عملکرد لرزه‌ای ساختمان‌های بتن‌آرمه داشته است.

با توجه به تخصص و زمینه مطالعاتی شما اهمیت و لزوم مقاوم‌سازی لرزه‌ای سازه‌ها در چیست؟

ایران کشوری لرزه‌خیز است که بر روی یکی از دو کمربند بزرگ لرزه‌خیزی جهان موسوم به آلپاید قرار دارد و هرازگاهی زمین لرزه‌های بزرگی در آن به وقوع می‌پیوندد. از این‌رو توجه به بهسازی و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تأسیسات مهم و شریان‌های حیاتی بسیار ضروری به نظر می‌رسد. چراکه یکی از موضوعات مهم و اساسی در راهبرد کاهش خطرپذیری در برابر زلزله مقاوم‌سازی ساختمان‌های موجود است.

با توجه به زلزله‌های اخیر در شهرهای مختلف به نظر شما ساختمان‌های شهرها به‌ویژه استان سمنان تا چه اندازه در برابر زلزله ایمن ساخته شده است؟

موضوع زلزله و مدیریت ابعاد مختلف یک زمین‌لرزه احتمالی در شهر دارای ابعاد پیچیده‌ای است که یکی از مهم‌ترین ارکان آن طراحی و ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله و یا مقاوم‌سازی بناهای سست در مقابله با زلزله محتمل است. با توجه به تصویب و اجرای اجباری آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله و استاندارد-28 در سال‌های 66 و 1367 انتظار می‌رود ساختمان‌هایی که در دو دهه اخیر طراحی و به‌درستی اجرا شده باشند عملکرد مورد انتظار را در زلزله برآورده کنند. اما ساختمان‌های قدیمی تقریبا فاقد ملزومات لازم برای زلزله هستند.