مهمترین عامل تنزل فیلم‌ها از نظر افسانه بایگان

به گزارش گروه رسانه‌‌های دیگر آنا، افسانه بایگان متولد 1340 است و حضورش جلوی دوربین را از سال 1351 با فیلم کوتاه "بوق" به کارگردانی علی علیزاده تجربه کرد. فعالیت حرفه‌ای خود را با مجموعه تلویزیونی "سربداران" به کارگردانی محمدعلی نجفی و همچنین بازی در سینما را از سال 1364 با فیلم "گمشده" به کارگردانی مهدی صباغ زاده آغاز کرد و به یکی از پرکارترین بازیگران زن سینمای ایران و سوپراستار در دهه شصت تبدیل شد. وی اواخر دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد به علت شرایط کاری، چند سال از سینما فاصله گرفت چون به گفته خودش حتی فراموش شدن برای او بهتر از ماندن به هر قیمتی بوده است.
نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن در نهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم "دو فیلم با یک بلیت" و همچنین دیپلم افتخار بازیگر نقش اول زن در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم "خواهران غریب" را از آن خود کرد. ماحصل گفتگو با این هنرمند توانا و باسابقه تقدیم حضورتان می شود؛

* اگر به گذشته تان برگردید چه تصویری از یک جوان علاقه مند به هنر به خاطر می آورید؟
- من در خانواده ای با فرهنگ رشد کردم. بستگانم همگی اهل کتاب و شعر بوده و از طبع لطیفی برخوردار بودند. به هنر و این حرفه شدیدا علاقه مند بودم. تا انجایی که به خودم قبولاندم که باید هر طور شده وارد این حرفه هنری شوم. سختی کشیدم اما الان خدا را شکر راحتم و احساس آرامش دارم.

* از توضیحی که راجع به سابقه خانوادگی تان دادید این طور برمی آید که گذشته و خواستگاهتان تاثیر بسزایی در انتخاب هنر و مسیر زندگی تان داشته است؟
- بله، قطعا.

* شما بازیگر صاحب نامی هستید که فیلم متوسط هم در کارنامه تان دارید. چرا انتخاب های شما با لحاظ کیفیت تا این حد تفاوت چشمگیری به هم دارند؟
- زمانی که به قول شما و بعضی دیگر من فیلم متوسط بازی کردم زمانی بوده که فاصله زیادی بین کارهایم افتاده بود. چه کار باید می کردم؟ همیشه که نمی شود در خانه منتظر پیشنهاد کارگردان های برجسته نشست. البته در انتخاب هایم سختگیری می کنم و دوره های طولانی هم بیکار مانده ام. اما چه قدر کار نکنم؟ دوست داشتم حداقل یک یا دو سال یک دفعه کاری داشته باشم چون همیشه شرایط برای ایفای یک نقش مطلوب مهیا نیست. اما همیشه سعی ام بر این بوده که نقش موجه و قابل قبولی را بازی کنم.

* بله. کارنامه شما نمایانگر کم کاری یا گزیده کاری تان است. به عنوان یک بازیگر گزیده کار فکر می کنید یک هنرمند چه کاری باید انجام دهد تا جایگاهش متزلزل نشود؟
- به نظرم زندگی خصوصی آدمها بر رفتار و مناسبات کاری و اجتماعی شان تاثیر می گذارد. به همین دلیل اگر هنرمند می خواهد جایگاهش را در این حیطه محکم حفظ کند باید از شیطنت های روزمره کناره گیری نماید.

* شما در سریال "سربداران" نقش "ترکان خاتون"را بازی می کردید. چه طور به پروژه سربداران پیوستید؟
- گروه تولید این سریال یک سال و نیم، پیش تولید داشتند و آدم‌های مختلفی برای نقش بنده انتخاب شده بودند و هر کدام به دلیلی نتوانسته بودند با گروه کار کنند و چند روز به حرکت گروه به سمت لوکیشن ابیانه باقی مانده بود که من تست بازیگری دادم. وقتی آقای اکبر عالمی‌ نام مرا پرسیدند، بلافاصله جواب دادم؛ افسانه بایگان و "تهکام بانو" هستم.

* نترسیدید کار بدی در آید، با وجود اینکه اولین کارتان هم بود؟
- قبل از اینکه به سمت بازیگری بروم به ماجراجویی علاقه داشتم. قبل از"سربداران" صبح‌های زود از خانه‌مان تا دربند می‌دویدم. در آنجا پیش یک آقایی که قهوه‌خانه داشتند، می‌رفتم، زیرا برای من ایشان خیلی جالب بودند و به همین دلیل هر روز یک قسمت از ماجرای زندگی‌شان را که از زبان خودشان تعریف می‌شد ضبط می‌کردم و در خانه پیاده می‌کردم ولی باز هم به خودم می‌گفتم این، آن ماجراجویی که به دنبالش بودم نیست. وقتی "سربداران"را کار کردم بسیاری از لحظات فیلمبرداری آن برای من یک ماجرا بود.

* خانم بایگان! علت کم کاری تان در آن سالها چه بود؟ به جالب نبودن نقش ها و فیلمنامه برمی گردد یا دلایل دیگری دارد؟
- 50 الی 60 درصد به کیفیت نامطلوب فیلمنامه ها بر می گردد. متاسفانه انگار فیلمنامه نویسان ما انگیزه کافی برای نوشتن فیلمنامه ای محکم را ندارند و البته از ان طرف دست شان هم آن طور که باید برای نوشتن باز نیست.

* معمولا با چه معیاری پیشنهاد بازی در فیلم ها را قبول می کنید؟
- برای من تیم کار و کارگردان اهمیت ویژه ای دارد. به این خاطر که معتقدم کارگردان حرفه ای تمام اجزای یک فیلم را به درستی کنار هم می نشاند. در این صورت حتی اگر نقشی به من محول شود که 15-20 سال هم از خودم بزرگتر باشد حساسیتی روی آن به خرج نمی دهم که حالا چرا من؟ چون تیم کار، فیلمنامه و... برایم در اولویت است.

* چه طور شد در سریال "وضعیت سفید" نقش آفرینی کردید؟
- مجموعه "وضعیت سفید" در سال 1390 از تلویزیون پخش شد. این مجموعه به کارگردانی آقای حمید نعمت الله و با نویسندگی آقای مقدم دوست و حمید نعمت الله تهیه شد. "وضعیت سفید" حوادث گوناگونی را برای خانواده ها رقم زد که باعث درک آنها از مشکلات یکدیگر و ریشه های بی اهمیت اختلافاتشان شد. سریالی بود که مربوط به شروع جنگ و موشک باران بود.

* خاطره ای از این سریال دارید که برایمان بگویید؟
- بله، در این سریال قرار بود خانم مهین شهابی یکی از نقش‌ها را بر عهده بگیرد؛ با این وجود پس از گذشت سه هفته از شروع فیلمبرداری، بیماری ایشان عود می‌کند و تیم تولید مجبور می‌شود دوباره همان پلان‌ها را با خانم شهین تسلیمی ضبط کند.

* خانم بایگان! خیلی ها اعتقاد دارند سینمای ما نسبت به اواخر دهه شصت و دهه هفتاد افت کرده و یکی از جلوه های این مساله هم در بازیگری نمود دارد. فکر می کنید علت این مساله چیست؟
- سینمای ما در حال حاضر بیشتر از محتوا به گیشه بها می دهد. یعنی هم به لحاظ فیلمنامه و هم به لحاظ بازیگری. بیشتر رونق در گیشه را در نظر می گیرد و این به اعتقاد من مهمترین عامل در تنزل فیلمهاست. البته دغدغه و رویه زندگی مردم هم تغییر کرده است. مردم دیگر تمرکز و حوصله کافی برای دیدن یک فیلم هنری را ندارند و بیشتر ترجیح می دهند به تماشای فیلمی مفرح بنشینند که از دغدغه های زندگی روزمره فاصله بگیرند.

* چه طور می شود ذائقه، نگرش و دغدغه فرهنگی جامعه را تغییر داد؟
- مردم ما در حال حاضر بیشتر دغدغه معیشت دارند تا فرهنگ. البته باید فضای مناسبی هم فراهم آورد تا جوان ها راغب به نوشتن و خوب نوشتن شوند. باید دست شان را باز گذاشت و ممیزی های بی دلیل را حذف کرد. در این صورت واقعا می توان به رشد فکری و فرهنگی جامعه امیدوار بود.

* شما در دو حوزه سینما و تلویزیون با آقای سیروس مقدم همکاری هایی داشته‌ اید. کار کردن با ایشان چگونه است؟
- درست است. با ایشان از دهه 70 کار کرده‌ام، در فیلم سینمایی "گرگ‌های گرسنه" و "شکوه بازگشت". البته بعدها در سریال تلویزیونی "روزهای زندگی" هم با هم همکاری داشتیم. آقای سیروس مقدم یک انسان شریف و مقاوم در کار است. با تمام عصبانیتی که در کار دارد اما کاربلد است و همیشه سعی
می کند بهترین باشد و ماندگار.

* در بازی، نظر خودتان بیشتر مهم است یا نگاه خودتان؟
- تلفیقی از هر دو برایم مهم است. برداشت خودم از نقش همراه با راهنمایی های کارگردان. مسلما راهنمایی های کارگردان نقش موثری در به ثمر رسیدن فرم و ترکیب دلخواهم دارد.

* چرا نقش شما در فیلم "50 کیلو آلبالو" نقش کوتاهی بود؟ با وجود اینکه سوپر استار سینما هستید و همیشه نقش اولید؟
- به خاطر اینکه اول نقشم را خواندم و بعد پسندیدم. فکر کردم در یک کار خوب یک نقش کوتاه هم می‌تواند جای خودش را داشته باشد. تجربه خوبی بود و من نقشم را دوست داشتم.

* فکر می‌کنید دلیل استقبال مردم از این فیلم کمدی شاد و پر از شوخی چه بود؟
- مسلما مردم، شادی را دوست دارند. دوست دارند بخندند و این خیلی خوب است. قبول دارم که کارهای شاد و کمدی های خنده دار برای مردم کم ساخته می شود. ولی همین که در سال یکی دو تا فیلم های این گونه ساخته می شود و لبخند را بر لبان مردم می بینیم جای شکرش باقی است و خدا را شکر.

* معمولا برای بازی در نقش های حسی و درونی، هر بازیگر روش خاص خودش را دارد. بعضی اساس کارشان را بر شیوه های کلاسیک می گذارند و بعضی دیگر روش های شخصی. شما از بازیگرانی هستید که طی زمان بازی در یک نقش کاملا در حس و حال آن غرق می شوید؟
- بله، کاملا. این ویژگی ها تا مدتی روی من و زندگی ام تاثیر می گذارد.

* خودتان "طوطیا" و "سوپر استار" را در کارنامه افسانه بایگان چه طور تعریف می کنید؟
- اینها هم دو کار در کارنامه ام بودند و نمی توانم بگویم از بازی در آنها پشیمانم. چون شاید در آن زمان ایجاب می کرده که آن نقش ها را بپذیرم.

* کارنامه شما بیانگر نمودار پر فراز و نشیبی است؟
- بله، مثل کارنامه اکثر هنرمندان دیگر. من در عین گزیده کاری ام همواره تلاش کرده ام که به کیفیت و تنوع کارهایم اهمیت دهم.

* تفاوت مناسبات حرفه ای سینمای امروز ایران در حوزه بازیگری را با گذشته چطور ارزیابی می کنید؟
- مناسبات حرفه ای سینمای امروز ایران در حوزه بازیگری و چه بسا حوزه های دیگر از هر جهت با گذشته تفاوت دارد. نمی خواهم زیاد وارد جزئیات این مباحث شوم. در تمام این سالها رویه ام این بوده که وارد حاشیه هایی از این نوع نشوم و آرام، زندگی خودم را بکنم.

* نظرتان درباره فعالیت بازیگران خانم سینمای امروز ایران چیست؟
- به نظرم جوان تر ها انگیزه زیادی برای کار دارند و من هم دوستشان دارم. پیشکسوت هایمان هم به هر حال خصوصیات خاص خودشان را دارند.

* افسانه بایگان بعد از این همه سال فعالیت حرفه ای چه قدر از کارنامه اش رضایت دارد؟
- در کل از کارنامه ام راضی ام. به این دلیل که پرحاشیه نبودم و هیچ وقت راضی نشدم به هر قیمتی در این عرصه حضور پیدا کنم.

منبع: رسالت