بی‌توجهی مسئولان باعث فرار مغزها می‌شود

به گزارش گروه علم و فناوری آنا، علی کاظمی تبریزی متولد سال 1363 در شهرستان بندرانزلی است. در سال 90 رتبه یک کارشناسی ارشد شد و در سال 92 به‌ عنوان دانشجوی ممتاز فارغ‌التحصیل شد. درحال حاضر دانشجوی سال چهارم دکتری صنایع فرآورده‌های مرکب لینگوسلولزی در دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران و یکی از اعضای باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان است.

وی 17 مقاله ISI ،ISC، علمی پ‍ژوهشی، همایش ملی و بین‌المللی به چاپ رسانده است که دو مورد از مقاله‌ها در همایش بین‌المللی شیمی و مهندسی شیمی تهران به‌ عنوان مقالات برگزیده انتخاب شدند.

در سال 94 در خانه ملت «طرح چوب پلاستیک انعطاف‌پذیر» کار مشترک بین علی کاظمی تبریزی و دکتر سفید روح به‌ عنوان طرح برتر برگزیده شد.

در ادامه مصاحبه ما را با این مخترع می‌خوانید:

تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟

تاکنون پنج اختراع داشته‌ام که همگی به ثبت رسیده‌اند. «بیوکامپوزیت چوب و پلاستیک» که پروژه کارشناسی ارشدم بود. در این محصول از پودر ماهی و چوب پلاستیک استفاده شده است که طی 120 روز در تست تدفین در خاک، دقت وزنی آن نسبت به نمونه‌های دیگر تا حدود پنج درصد بهتر بود.

در چوب پلاستیک انعطاف‌پذیر از یک ماده جدید استفاده شده است که باعث انعطاف‌پذیری بالا در چوب پلاستیک می‌شود و کاربردهای گوناگونی در صنایع چوب دارد که در نوع خود بی‌نظیر است.

«دستگاه آزمون مقاومت بر شعله در پنل‌های کندسوز شده»، این دستگاه در تعیین مقاومت به شعله و استانداردسازی محصولات چوبی کندسوز شده به آتش نظیر چوب گچ و چوب سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

«ساخت کاغذ از گیاه لیف» و «ساخت کاغذ از گیاه استبرق»؛ باتوجه به کمبود منابع چوبی و حفظ آن، درصدد کاربرد گیاهان یک ساله با فیبر فراوان جهت تولید کاغذ بودیم که در تحقیقات خود به گیاهان لوفا (محل رشد مناطق شمالی کشور) و استبرق (محل رشد جنوب کشور) برخوردیم و موفق به ساخت کاغذ بسیار مرغوب شدیم.

آخرین اختراع یا طرحتان چه بوده است؟

ساخت کاغذ از الیاف گیاه لیف (Luffa Cylindrica)، طبق آمارهای موجود طی چند دهه گذشته، جنگل‌های کشور از حدود 18 میلیون هکتار به 2/14 میلیون هکتار و سطح جنگل‌های شمال نیز از حدود 9/1 به 4/3 میلیون هکتار کاهش یافته است. این نکته حائز اهمیت است که ایران در بین 56 کشور دارای جنگل در جهان، مقام 45 را داراست.

واردات محصولات چوبی، کاشت گونه‌های سریع‌الرشد (زراعت چوب)، حفاظت بهتر محصولات چوبی، تقویت بخش بازیابی و خروج دام از جنگل از جمله راهکارهایی است که برای جبران این کمبود در کشور می‌توان برشمرد. اما یکی از مهم‌ترین راهکارهای موجود در این زمینه که شاید تا به امروز به آن کمتر توجه شده باشد استفاده از گیاهان غیرچوبی در تولید محصولاتی بر پایه الیاف یا ذرات چوبی است.

گیاه لیف یک گیاه علفی سالیانه است که در مناطق گرمسیری رشد خوبی دارد و در آب و هوای سرد به آرامی رشد می‌کند. گیاه لیف به صورت بالارونده رشد می‌کند و در طول یک فصل رشد، ارتفاع آن ممکن است تا 10 متر یا بیشتر نیز برسد. تا زمانی که میوه گیاه لیف سبز رنگ باشد، قابل خوردن است اما هنگامی که رنگ آن زرد شود، قسمت‌های درونی آن فیبری می‌شود که در این صورت برای ساخت اسفنج و لیف استفاده می‌شود اما در این اختراع از میوه زرد آن به عنوان منبع فیبری برای ساخت کاغذ استفاده شده است.

در حال حاضر تولید الیاف مناسب و ساخت کاغذ از میوه رسیده گیاه لیف انجام می‌شود. الیاف تولید شده ویژگی‌های ابعادی و مقاومتی مناسبی دارد. میوه گیاه لیف مورد استفاده در این روش، از شهر بندرانزلی تهیه می‌شود. تعیین درصد ترکیبات میوه‌ها نشان داد که الیاف این ماده فیبری از میزان سلولز بالایی برخوردار است (10/56 درصد) و میزان لیگنین آن کم (88/11 درصد) است که از این لحاظ ماده‌ای مناسب برای تولید خمیرکاغذ است.

میوه‌ها توسط دو فرایند سودا و کرافت تبدیل به خمیرکاغذ شدند. خمیرکاغذهای کرافت عدد کاپای کمتری دارند. پس از انجام عمل پالایش خمیرکاغذها و رساندن درجه روانی آنها به مقدار مشخص 350 میلی‌لیتر، با استفاده از ماشین ساخت کاغذ از هرکدام از خمیرها، کاغذ تولید شد. مقاومت به کشش و پارگی کاغذهای خمیرکاغذ سودا و کرافت بالا هستند.

در نهایت با توجه به ویژگی‌های مقاومتی کاغذهای تولید شده نتیجه‌گیری شد که کاغذهای اختراعی دارای ویژگی‌های مشابه و در برخی موارد بهتر از کاغذهای تولیدی در صنعت (نظیر کاغذ کرافت چوکا از پهن‌برگان و کاغذ سودای پارس از الیاف باگاس) است و قابلیت استفاده و تولید درصنعت را داراست.

آیا این محصول ثبت اختراع شده است؟

ثبت اختراع شده ولی هنوز اقدامی برای تجاری‌سازی آن صورت نگرفته است.

برای ثبت اختراع یا تجاری‌سازی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کردید؟

در اینجا لازم می‌دانم که از ریاست محترم اداره ثبت اختراعات، معاونان و کادر زحمتکش آن نهایت سپاسگزاری را داشته باشم زیرا با راهنمایی‌ها و شکیبایی در تمامی مراحل به مخترعان کمک می‌کنند. اما در خصوص تجاری‌سازی باید عرض کنم که با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم؛ بدین شرح که پس از مطالعات و جلسات بسیار و بعد از اینکه طرح جهت تجاری‌سازی به تصویب می‌رسد مخترع باید 65 درصد از هزینه کارخانه را تقبل کند که این امر برای مخترعی مانند بنده که بیکار هستم و درآمدی هم ندارم غیر ممکن است.

علاوه بر این، هیچ تخفیفی به نخبگان محصل داده نمی‌شود، تمامی هزینه‌‌های پروژه‌ها و آزمایش محصولات بر عهده خود دانشجو است و دانشگاه هیچ کمکی نمی‌کند و حتی بعضی اوقات کارشکنی هم می‌کند.

از نظر شما فضای آموزشی دانشگاه‌ها از نظر نوآوری یا کمک به بروز ایده‌ها چگونه است؟

فضای دانشگاه‌ها از لحاظ آزمایشگاهی مناسب رشد علمی و تحقیقاتی دانشجویان است. یک مخترع یا نخبه که ایده‌های بسیاری برای تولید علم دارد می‌تواند منجر به شکوفایی کشور از لحاظ صنعتی و اقتصادی شود. اما در حال حاضر برای استفاده از آزمایشگاه و وسایل آن مجبور به پرداخت هزینه‌هایی هنگفتی هستیم که در این شرایط اقتصادی بسیار مشکل و یا شاید غیرممکن باشد و موجب می‌شود بسیاری از طرح‌ها و ایده‌ها ناتمام بماند.

دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟

من یک ایرانی هستم و به ایرانی بودنم افتخار می‌کنم. مانند دیگر نخبگان هیچ نقطه‌ای از جهان را به ذره‌ای از خاک وطنم ترجیح نمی‌دهم اما مسئولان محترم با کم‌توجهی به نخبگان شرایط را به‌ گونه‌ای مهیا می‌کنند که مسیر خروج از وطن را برای آنها تسریع می‌کند. به نظرم مسئولان باید در مورد حفظ نخبگان و ایجاد شرایط مناسب کاری و تحصیلی برای آنها اقدام کنند.

حرف آخر؟

در خاتمه خداوند متعال را شاکرم که مرا در مسیر علم و پژ‍وهش قرار داد و به شکرانه آن خدمتگزار کوچکی برای وطن عزیزم شدم. لازم می‌دانم از پدر و مادر عزیزم، اساتید محترم و جناب آقای دکتر کریم زارع که در زندگی علمی بنده نقش به‌سزایی دارند، تقدیر و تشکر کنم.

گفت‌وگو از هانا حیدری