آنا از عملکرد یکساله علی لاریجانی گزارش می‌دهد؛
از رویارویی علنی تندروها با لاریجانی تا ناکامی دلواپسان
گروه سیاسی ـ پروین طالبیان: آخرین سال از عمر مجلس نهم، مجلسی نفس‌گیر برای دولت یازدهم، در حال گذر است. علی لاریجانی که طی هشت سال گذشته، نامزد ریاست مجلس بوده، برای سال پایانی نیز با وجود چالش‌های سال هفتم، رئیس مجلس شد و تندروها را ناکام گذاشت.
بعد از روی کار آمدن حسن روحانی در مرداد 92 و همراهی‌های پیدا و پنهان لاریجانی با دولت یازدهم، فاصله رئیس مجلس از تندروهای مجلس محسوس‌تر شد.
از آنجا که روند مذاکرات هسته‌ای بر اساس آن چیزی که تندروها انتظار داشتند، پیش نرفت، همگی آنها دنبال عبور از لاریجانی در میان اصولگرایان بودند.
24 آذر 92 توافق اولیه بین ایران و شش کشور به دست آمد ولی لاریجانی در نخستین جلسه علنی مجلس نهم در سال دوم، در بهارستان حاضر نشد. او نشان داد که به عنوان یک محافظه‌کار کهنه‌کار نمی‌‌خواهد مجبور شود در این باره لب به سخن بگشاید؛ نه به حمایت و نه به انتقاد. پس از آن تندروها در مجلس که بیشتر به جبهه پایداری منتسب بودند، توافق اولیه را ننگ دانستند.
توافق هسته‌ای و چالش لاریجانی با تندروهای مجلس
مدتی بعد، لاریجانی از توافق هسته‌ای حمایت کرد و گفت: «اگر در مسیر توافق ژنو سنگ‌اندازی شود، به نفع غرب نیست.» در همان زمان آمریکا بار دیگر تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. لاریجانی به دنبال آن تأکید کرد که «براساس مذاکرات انجام شده با 1+5 قرار بود مسیر برای توافق تسهیل شود؛ اما اقدام اخیر مبنی بر تحریم‌های جدید خلاف این وعده است، به طوری که حداقل نه تنها تسهیل‌کننده نبود بلکه سوءتفاهم برانگیز است.»
در آن زمان رئیس مجلس به صورت تلویحی سعی کرد جلسات علنی مجلس را به گونه‌ای اداره کند که خیلی تندروها جو مجلس را به دست نگیرند تا تیم مذاکره‌کننده مجبور نباشد به درگیری‌های داخلی مشغول شود و بیشتر به کار اصلی خود بپردازد.
پس از آن، تعدادی از نمایندگان مجلس به همراه برخی چهره‌های سیاسی که باز هم نزدیک به پایداری بودند با تابلوی دلواپسان اعلام موجودیت کردند و از صدا و سیما خواستند انتقادهای آنها از توافق اولیه از تلویزیون پخش شود. 19 نفر از نمایندگان در نامه‌ای رسمی به عزت‌الله ضرغامی، رئیس وقت صدا و سیما رسما این درخواست را مطرح کردند.
حمید رسایی، نماینده مردم تهران در این زمینه با بیان اینکه «صدا و سیما از ابزارهای آگاهی است»، افزود: 19 نفر از نمایندگان مجلس به ضرغامی نامه نوشتند و خواستار نقد توافق ژنو شده‌اند؛ ولی وی اعلام کرد که نقد توافق ژنو را تضعیف دولت می‌داند؛ بنابراین دولت مذاکرات را محرمانه اعلام کرد.
وی با طرح اینکه «چه زمانی مذاکرات محرمانه است؟» گفت: این بحث 2 حالت دارد؛ یا می‌خواهیم دشمن نفهمد یا دوست نفهمد. اما حالت اول به خودی خود نیست چون داریم با دشمن مذاکره می‌کنیم و علت محرمانه بودن مخفی کردن از دوست است و ما با این توافق ضرر بزرگی کردیم.
با وجود این اتفاقات، 4 خرداد سال 93 روزی بود که هیئت رئیسه سال سوم باید تعیین می‌شد. در جریان این انتخاب، مسئله ریاست لاریجانی بسیار مطرح بود و اینکه پایداری‌ها و تندروها بر رأی لاریجانی تأثیر خواهند گذاشت. سرانجام غیر از لاریجانی برای ریاست مجلس بهرام بیرانوند (از نزدیکان پایداری و جزو منتقدان دولت) و احمد بخشایش اردستانی نماینده اردستان، نامزد ریاست مجلس در سال سوم شدند. در نهایت لاریجانی با 187 رأی رئیس مجلس در سال سوم شد. بخشایش و بیرانوند هر کدام به ترتیب 33 رأی و 26 رأی کسب کردند. این اولین زورآمایی علنی جبهه پایداری و تندروها در مجلس بود که با رأی‌گیری رسمی همراه شد. آنها در لابی‌های مجلس می‌گفتند که اگر لاریجانی به همین رویکردش ادامه دهد، نمی‌گذاریم سال آینده رئیس مجلس شود و این فقط گوشه‌ای از حرکات ما در مجلس است.
استیضاح فرجی‌دانا و نقش‌آفرینی لاریجانی در آن
تداوم این رویارویی اما منحصر به موضوع مذاکرات هسته‌ای نبود؛ زورآزمایی تندروها در مقابل لاریجانی در ادامه به موضوع وزارت علوم و تصدی آن، کشیده شد. تندروها در آن مقطع علاوه بر حساسیت بر وزارت علوم و تحقیقات به دلیل حضور جعفر توفیقی به عنوان مشاور وزیر و همچنین برخی معاونان وی، بر وزارت نفت به دلیل حضور بیژن زنگنه که وزیر نفت دولت اصلاحات بود و همچنین موضوع قرارداد کرسنت حساس بودند. آنها در یک اقدام هماهنگ توانستند موضوع استیضاح رضا فرجی‌دانا را که بعد از چهار بار معرفی وزیر پیشنهادی توانسته بود از مجلس رأی اعتماد کسب کند، کلید بزنند.
پس از اقدام مجتبی صدیقی، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان، موضوع استیضاح فرجی‌دانا جدی‌تر شد. صدیقی در روز ۴ خرداد ۱۳۹۳ در یک نشست خبری از پاره‌ای تخلفات پرده برداشت که زیر عنوان بورسیه بیش از ۳۰۰۰ دانشجوی دکتری رخ داده است. او اعلام کرد: «۱۸۸۴ مورد تبدیل بورس خارج به داخل شدند از این تعداد ۲۲۸ نفر معدل کارشناسی زیر ۱۴ داشتند. معدل کارشناسی ارشد ۳۰۵ نفر از تبدیل به داخل کنندگان زیر ۱۶ بوده است. در مقابل نام ۲۳۵ نفر هیچ عددی به عنوان معدل ذکر نشده است. شرط سنی ۳۳ سال درباره ۳۲۵ نفر رعایت نشده است. ۱۸۳ نفرهم در پرونده خود سند محضری برای تعهد خدمت نسپرده‌اند.»
روح‌الله حسینیان از چهره‌های شاخص جبهه پایداری و امضاکنندگان استیضاح فرجی‌دانا «برخی انتصابات و همچنین بحث لغو بورسیه‌هایی در دولت گذشته که او قانونی می‌خواند» را از مهمترین محورهای استیضاح دانسته است. شماری از نمایندگان امضاکننده طرح استیضاح، بورسیه‌های غیرقانونی دوره احمدی‌نژاد بودند. سید ناصر موسوی‌لارگانی عضو «کمیته منتخب استیضاح‌کنندگان» در خصوص شروط انصراف از استیضاح وزیر علوم گفته بود که «دانشجویان ستاره‌داری که به دانشگاه بازگشته‌اند و افرادی که در فتنه ۸۸ فعال بوده و دستگیر هم شدند و هم اکنون در پست‌های کلیدی وزارت علوم سمت دارند باید اخراج شوند.» نمایندگان استیضاح‌کننده یکی از محورهای استیضاح را افشای بورسیه‌های غیرقانونی و جلوگیری از ادامه تحصیل این عده اعلام کردند.
نمایندگان دو شرط را برای عدم استیضاح فرجی‌دانا برشمردند که «اخراج دانشجویان ستاره‌دار که به دانشگاه بازگشته‌اند و اخراج افرادی که در فتنه ۸۸ فعال بوده و دستگیر هم شدند و هم اکنون در پست‌های کلیدی وزارت علوم سمت دارند». فرجی‌دانا زیر بار این دو شرط نرفت و نمایندگان را مصمم به اجرای استیضاح کرد. در همان زمان گفته می‌شد لاریجانی برای عدم انجام این استیضاح نقش موثری داشته است ولی خودش در صحن علنی گفت که هیچ اقدامی فراتر از آنچه به عنوان یک میانجی و رئیس مجلس داشته انجام نداده است. او گفت که فقط در جلسات نظرات دو طرف را شنیده است. سرانجام فرجی‌دانا در تاریخ 29 مردادماه سال 93 با 145 رأی موافق، استیضاح شد و برای بار دوم مجلس تحت تأثیر بیشتر پایداری‌ها قرار گرفت. برای همگان جای سؤال بود که مگر می‌شود اینقدر این گروه تندرو در مجلس نفوذ پیدا کرده باشد؟
سکوت لاریجانی در مواجهه با وزیر نزدیک به خود
در سوم تیرماه سال 93، علی مطهری وزیر کشور را برای موضوع «ساپورت‌پوشان» به مجلس کشاند. در این زمینه رئیس مجلس از آنجایی که می‌دانست عبدالرضا رحمانی‌فضلی منتسب به خودش است، دخالتی نکرد و حتی اداره جلسه را به محمدحسن ابوترابی‌فرد سپرد تا مدیریت او سوءتفاهی را برای کسی ایجاد نکند. در این جلسه، وزیر کارت زرد گرفت و از مجلس رفت.
پس از این اتفاقات، تندروها در مجلس اعتماد به نفس بیشتری پیدا کردند و سعی کردند وزرای بیشتری را به بهانه‌های مختلف و با استفاده از نمایندگان گوناگون به مجلس بکشانند.
آنها بیژن زنگنه، وزیر نفت را دو بار به مجلس کشاندند؛ ولی زنگنه بدون کارت به دولت بازگشت؛ اما طرح استیضاح وی در یک سال گذشته هیچ وقت از دستور کار نمایندگان خارج نشد و هنوز هم عده‌ای در تلاش‌اند که او را استیضاح کنند.
وزیر اطلاعات روحانی هم یکبار در 15 مهرماه برای پاسخ به سؤال حمید رسایی نماینده تهران و محمدجواد کریمی‌قدوسی به مجلس رفت. آنها از محمود علوی درخصوص علت دیدار با اعضای حزب منحله مشارکت خبر پرسیدند. علوی یک بار دیگر نیز در صحن علنی حاضر شد و با پاسخ‌هایش به مخالفان خود گفت که ماجرای سؤال از او پر از سیاسی‌کاری بوده است.
او حتی در پاسخ به داد و بیداد حمید رسایی در صحن درباره شکایت وزارت اطلاعات از او، به چند جمله ساده بسنده کرد: «وزارت اطلاعات از هیچ نماینده‌ای بابت سؤال از وزیر شکایت نکرده، اما آیا قراردادن شب‌نامه‌ای پر از افترا و توهین در کازیه نمایندگان توسط نماینده، جزو وظایف نمایندگی است؟ درصورت شکایت از این فرد، آیا شکایت به‌خاطر سوال است؟ اگر نماینده‌ای مسوولیت نشریه‌ای را داشته باشد و در آن به وزیر توهین و تهمت و هتاکی و حرمت‌شکنی کند، آیا شکایت از او شکایت به خاطر سوال است؟» در این روز مجلس به ریاست شخص علی لاریجانی اداره می‌شد؛ او فقط سعی کرد از کشیده شدن صحن علنی مجلس به حاشیه ممانعت کند.
علی اصغر فانی، علی طیب‌نیا، علی جنتی، حمید چیت‌چیان و محمد جواد ظریف از دیگر وزاری راه یافته به مجلس بودند که رئیس مجلس نقش خنثی و محاطفه کارانه خود را در این باره در پیش گرفت.
پول کثیف و نظر لاریجانی
در میانه راه سال سوم مجلس نهم، عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر منتسب به لاریجانی موضوع پول‌های کثیف را مطرح کرد که البته لاریجانی در نشست علنی مجلس در پاسخ به این ادعا گفت که اگر اطلاعی از چنین انتقال پولی در انتخابات اخیر دارند که آنها را به قدرت رسانده، اعلام کنند.
لاریجانی ادامه داد: این‌گونه گِرد و مبهم حرف زدن چه فایده‌ای جز ایجاد شبهات بلاوجه برای کشور دارد؟ مگر مملکت قانون ندارد. اگر کسی از این‌گونه اقدامات اطلاعی دارد باید در اختیار قوه قضائیه قرار دهد تا رسیدگی شود.
در پاسخ آیت‌الله هاشمی
همچنین در همین روزها، یعنی 12 اسفندماه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در همایش ملی الگوی توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای با اشاره به مذاکرات هسته‌ای کشورمان با 1+5 اشاره کرد و اظهار کرد: «در مهمترین پروژه دولت که تیم مذاکره‌کننده است و مورد حمایت مقام معظم رهبری قرار دارد، خودشان هم تکرار می‌کنند که با برنامه رهبری کار را پیش می‌برند اما این دلواپسان چه بر سرشان می‌آورند و با نتانیاهو هم‌نوا شده‌اند.»
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به سفر نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به آمریکا ادامه داد: «او آنجا رفته و اوباما را تحریک می‌کند و اینجا هم دلواپسان می‌گویند که ما اسرار را می‌گوییم؛ نمی‌دانیم این چه سری است؛ آنها هم از شیطان هستند و از آن طرف دارند کار می‌کنند اما در حال حاضر نزدیک به نتیجه رسیده‌ایم.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: «زمانی که تیم مذاکره‌کننده بازمی‌گردد به جای استقبال از آنها، دلواپسان چیزهایی می‌گویند که نباید بگویند.»
وی با اشاره به انتقادات برخی‌ها در مجلس از تیم مذاکره‌کننده ادامه داد: «تریبون مجلس باز است و هر چه می‌خواهند می‌گویند و برخی هم این دروغ‌ها را باور می‌کنند و اینها مزاحمت است. ما در بعد از جنگ این مسائل را نداشتیم و الان که با این همه فشار بین‌المللی مواجه هستیم آیا در داخل هم فشار باید بیشتر باشد؟ آنها از این ملت انقلابی و جنگ‌رفته نیستند. آنها آسان آمده‌اند و تریبون پیدا می‌کنند و این حرف‌ها را می‌زنند و مشکل ما این آدم‌ها هستند.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: «این وظیفه حکومت و قدرت است که مسئولیت خود را به درستی انجام دهد البته منتقدان هم اگر حرف منطقی دارند بزنند و جوابشان را بگیرند چرا که فضای انتقاد سازنده است اما فضای تخریب کینه و دشمنی می‌آورد و مأیوس می‌کند.»
وی خاطرنشان کرد: «شما ببینید چه شخصیت‌هایی که در مقابل فسادها سکوت کرده‌اند اما در مقابل این مسئله که برای حفظ کشور و ارتباط جهانی انجام می‌شود، موضع می‌گیرند.»
لاریجانی در واکنش به انی اظهارات و بر اساس آنچه دفاع از کیان مجلس خوانده شد، به دفاع از دلواپسان پرداخت و گفت: اگر عده‌ای از نمایندگان نگرانی در باب مذاکرات هسته‌ای دارند از باب اهمیت موضوع در صیانت از این دستاورد ملی است. بنده به خاطر چارچوب‌هایی که برای مذاکرات مشخص شده است، نگرانی ندارم.
وی افزود: مقایسه این دل‌مشغولی برخی نمایندگان و افراد با رفتار خصمانه رژیم صهیونیستی مقایسه مع‌الفارق و غیرمنصفانه است و اینکه در مجلس شورای اسلامی نمایندگان با آزادی نظرات خود را بیان می‌کنند نقطه برجسته نظام ماست و نباید آن را تخطئه کرد. البته هم نمایندگان و هم افراد دیگر در کشور باید از طرح مسائل غیرواقع پرهیز کنند و این قاعده اسلامی است که همه باید رعایت کنند.
رئیس مجلس تصریح کرد: مجموعه این مسائل و وقایع نشان می‌دهد که انقلاب ما در این برهه تاریخی چقدر نیازمند وحدت درونی و یکپارچگی سیاسی است و حاشیه‌سازی‌ها و بیان مطالبی که دستاویز بیگانگان شود و جامعه را دچار تفرقه نماید، مضر به منافع ملی کشور است.
نقش‌آفرینی لاریجانی پس از بیانیه لوزان
در ادامه، در ایام نوروز 94 موضوع مذاکرات هسته‌ای با قوت بیشتری پیگیری شد و در نهایت بیانیه لوزان صادر شد. خیلی از نمایندگان تندرو نسبت به این موضوع انتقاد کردند ولی بعد از تعطیلات نوروز در اولین جلسه علنی مجلس، لاریجانی (با وجود دیداری نوروزی‌اش با ظریف) بنا به روحیه محافظه‌کاری‌اش حاضر نشد تا باز هم درباره مذاکرات نظر موافق علنی را نداده باشد. ولی در روز 18 فروردین ماه محمدجواد ظریف و علی‌اکبر صالحی را به جلسه غیرعلنی مجلس دعوت کرد تا توضیحاتی از سوی آنها به نمایندگان درباره مذاکرات ارائه شود. برخی نمایندگان این اقدام لاریجانی را مؤثرتر از حضورش در جلسه علنی برای اظهارنظر درباره مذاکرات دانستند. پس از این، نمایندگان از تیم مذاکره‌کننده خواستند که مانند آمریکایی‌ها از مذاکرات فکت‌شیت ارائه دهند در تمام این مدت لاریجانی اجازه داد که نمایندگان هرچه می‌خواهند بگویند ولی خود هیچ چیزی دربار و در آخرین پرده مجلس نهم در سال سوم، باز هم رحمانی‌فضلی برای توضیح درباره پول‌های کثیف به مجلس آمد و بار دیگر رئیس مجلس ترجیه داد که در آن وقت مجلس که سؤال از وزیر منتسب به خود از حضور نداشته باشد که در نهایت وزیر کشور با عذرخواهی جلسه علنی مجلس را ترک کرد.
در این فاصله، لاریجانی سعی کرد آرام‌آرام سال سوم مجلس نهم را سپری کند تا رقیب جدی برای ریاستش در سال آخر این مجلس پیدا نشود. در نهایت دو فراکسیون رهروان ولایت و اصولگرایان اعلام کردند که به صورت مشترک بر علی لاریجانی برای سال چهارم به عنوان رئیس مجلس اتفاق نظر دارند. البته در این میان، روح‌الله حسنیان از سوی جبهه پایداری نامزد ریاست مجلس شد تا نماینده‌ای از دلواپسان به رقابت با لاریجانی بپردازد؛ ولی اکثریت قاطع نمایندگان با باقی ماندن لاریجانی بر روی صندلی سبز بهارستان در کسوت ریاست مجلس موافقت کردند.
انتهای پیام/
معاون صندوق نوآوری و شکوفایی مطرح کرد؛
