مصائب مردان طبیعت ادامه دارد/ محیط بانان و وعده‌های عمل‌نشده

مهرو ماهر، گروه اجتماعی آنا: پارک ملی سرخه حصار و پارک ملی خجیر در شرق‌ تهران با وسعت 80هزار هکتار از سوی تنها 20 محیط بان تحت نظارت و نگهبانی قرار دارد در حالی که براساس استانداردهای جهانی در هر هزار هکتار به یک محیط‌بان نیاز داریم، این مطالب را امامعلی یگان زاده، رئیس اداره پارک های ملی خجیر و سرخه حصار به خبرنگار آنا می‌گوید و ادامه می‌دهد: در این منطقه 6 پاسگاه وجود دارد که در هریک ‌از آنها 3 نفر مشغول به کارند و هر روز باید دو نفر از آنان کل منطقه حفاظت شده را گشت بزند تا چنانچه متخلفی در منطقه باشد و یا تخریب و تصرف اراضی صورت گرفت سریعا موضوع را گزارش کنند

او که 18 سال سابقه محیط بانی در مناطق حفاظت شده را در سابقه کاری خود دارد، می‌گوید: با توجه به اینکه منطقه سرخه حصار و خجیر وسیع است براساس استاندارد باید در هر پاسگاه 16 نفر مشغول به کار باشد و این منطقه به 90 نفر نیرو نیاز دارد اما هم اکنون به جای 16 نفر 3 نفر در این منطقه فعالیت می‌کنند که حتی از ساده‌ترین امکانات رفاهی و تجهیزات نیز محروم هستند.

پارک ملی سرخه حصار از قدیم به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران قلمداد می‌شود و با توجه به تنوع گونه‌های جانوری دراین منطقه از اهمیت بسیاری برخوردار است، یگان زاده به گونه‌های جانوری این منطقه اشاره می‌کند و می‌افزاید: کل، بز، قوچ، میش،‌آهو، گرگ، کفتار، پلنگ، گربه وحشی،‌کبک و تیهو از جمله حیواناتی هستند که در این منطقه زندگی می‌کنند و براساس آخرین سرشماری هم اکنون حدود 5 هزار قوچ، میش، کل، بز و آهو در این منطقه وجود دارد که جمعیت‌شان نسبت به سال قبل بیشتر شده است.

روح الله کلکو، یکی از محیط بانان با سابقه منطقه حفاظت شده سرخه حصار به خبرنگار آنا می‌گوید: در مناطق زیادی از جمله فیروزکوه، لار و لواسان محیط‌بانی کرده‌ام اما با 10 سال سابقه کار هنوز حقوق ما کفاف زندگی را نمی‌دهد به طوری که مجبورم در روزهای استراحت هم کار دیگری را انجام دهم چون با محیط بانی اگر شغل دومی نداشته باشیم واقعا توانایی امرار معاش نداریم.

نظر او را درباره بهبود وضعیت معیشتی در 4 سال اخیر جویا می‌شوم که می‌گوید: در یکی دو سال اخیر وضعیت کار و حقوق ما به نسبت قبل بهتر شده اما هنوز هم پاسخگوی مخارج زندگی نیست به همین خاطر در اطراف ورامین و پیشوا کشاورزی می‌کنم.

کلکو از سختی‌های شغل محیط بانی گلایه دارد و می‌گوید: شغل ما ساعت و زمان مشخصی ندارد، استراحت و تفریح نداریم چون 18 شبانه روز در منطقه کار می‌کنیم و 12 روزی هم که به عنوان استراحت به ما می‌دهند مجبوریم به کار دیگری بپردازیم تا بخشی از هزینه‌های زندگی را تامین کنیم.

از او می‌پرسم با افزایش 600 هزار تومانی حقوق در این دوره آیا بازهم مشکل مالی دارید که چنین حرفی برایش عجیب به نظر می‌رسد گویا در فیش حقوقی چنین چیزی را ندیده و بی اطلاع است که سرهنگ حمیدرضا خیلدار، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور از افزایش 500 تا 600 هزار تومانی حقوق محیط بانان خبر داده، یگان زاده در توضیح این مطلب ادامه می‌‌دهد: اینکه همه جا می‌گویند حقوق محیط بان 600 هزار تومان افزایش یافته در واقع یک امتیاز به محیط بانان اضافه شده است به طوری که محیط بانان خودشان قبلا 1000 امتیاز دریافت می‌کردند و حالا 2000 امتیاز نیز در ازای دریافت گواهی آموزشی هم ارتقاء درجه و هم حق درجه به آنان تعلق می‌گیرد.

یگان زاده معتقد است:‌ وضعیت استخدامی محیط بانان نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا کرده است اما هنوز هم مشکلاتی در این زمینه وجود دارد زیرا باید محیط زیست تخصصی و کارشناسی شود و تنها افرادی با رشته‌های مرتبط به محیط زیست و علاقمند به این حوزه وارد عرصه کار شوند.

او به تصویب لایحه حمایت از محیط بانان امیدوار است و می‌گوید: در صورتی که این لایحه به تصویب مجلس برسد شاید بخشی از مشکلات محیط بانان حل شود زیرا در این شغل بیمه تکمیلی، سختی کار،‌ روزهای تعطیلی و حتی محلی برای اقامت چند روزه و مسافرت هم نداریم در حالی که بسیاری از سازمان‌ها و ادارات در همه مناطق کشور اماکنی برای تفریح و اسکان کارمندان خود دارند.

البته یگان زاده تاکید می‌کند: کسی باید در مجلس از حقوق محیط بانان دفاع کند که از نزدیک با مشکلات و مسایل این گروه آشنا باشد و یا حداقل روزی که معاون حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست برای دفاع از این لایحه به مجلس می‌رود چند نفر از محیط بانان را با خود همراه کند زیرا این افراد مشکلات را با جان خود لمس کرده و روزانه با آن دست و پنجه نرم می کنند.

او که از سازمان محیط زیست برای حمایت و دفاع از حقوق محیط بانان توقعات به حق و زیادی دارد، ادامه می‌دهد: 6 سال پیش چندین مرتبه خواستیم که انجمن و سازمان مردم نهادی به نام محیط بانان تاسیس کنیم اما با توجه به اینکه شغل ما دولتی محسوب می‌شود نتوانستیم چنین انجمنی را ثبت کنیم و سخنگویی برای محیط بانان داشته باشیم اما از سازمان انتظار داریم از ما حمایت کند.

یگان زاده در مورد جذب نیروهای محیط بان انتقادات بسیاری دارد و می‌گوید: در گذشته قبل از اینکه محیط بانی را استخدام کنند حدود 80 نفر را طی 6 ماه در دشت و بیابان ارزیابی می‌کردند و پس از آن 20 نفر جذب می‌شدند زیرا سختی کار به حدی بود که سایر افراد تحمل آن را نداشتند اما امروز سهمیه‌ای برای برخی از گروه‌ها در نظر گرفته‌اند و بدون توجه به علاقه و تخصصشان آن را جذب می‌کنند که این موضوع آسیب‌های بسیاری به همراه دارد از جمله اینکه فرد پس از یکسال خدمت انصراف می‌دهد و با این کار سهمیه سایر علاقمندان و متخصصان این حوزه را نابود می‌کند.

حبیب انصاریان مهابادی، یکی دیگر از محیط بانان پارک ملی سرخه حصار که سابقه 29 سال محیط بانی دارد نیز در مورد سختی‌های این شغل به خبرنگار آنا می‌گوید: متاسفانه در درگیری‌هایی که بین متخلفان و شکارچیان غیرمجاز با محیط بانان اتفاق می افتد آسیب‌های جدی و گاهی جبران ناپذیری به محیط بانان وارد می‌شود به طوری که در سال‌‌های قبل شاهد شهادت تعدادی از محیط بانان در مناطق خراسان، فارس، بندرعباس و یاسوج بودیم البته استان تهران مانند سایر استان‌ها درگیری ندارد اما ما هم با مشکلاتی روبه رو هستیم.

او ادامه می‌دهد: قدیم محیط بان نبود بلکه شکاربانی وجود داشت که فقط از شکار جلوگیری و به این موضوع رسیدگی می‌کرد در حالی که امروز محیط بانی چندین مسئولیت مختلف از جمله جلوگیری از تخریب و تصرف اراضی، مبارزه با شکارچیان غیرمجاز و حفاظت از منطقه را برعهده دارد.

مهابادی می‌گوید: با همه این وظایف هنوز بسیاری از مردم با شغل و حرفه ما آشنا نیستند و وقتی می‌گوییم محیط بان هستیم تصور می‌کنند در اداره بهداشت یا شهرداری کار می‌کنیم، حتی آنهایی که آگاه‌تر هستند ما را به عنوان کارمند منابع طبیعی می‌شناسند.

او به حوادث درگیری در منطقه سرخه حصار اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی از محیط بانان در این منطقه تجربه درگیری با متخلفان را دارند حتی سال گذشته از سوی متخلفان به یکی از همکاران ما در این منطقه تیراندازی شد که پایش مورد اصابت گلوله قرار گرفت و یکی از مشکلات عمده ما استفاده متخلفان و شکارچیان از موبایل است که به محض دیدن ما سریعا با تلفن به یکدیگر خبر می‌دهند و فرار می‌کنند در حالی که قدیم که هنوز موبایل نبود ما راحتتر متخلفان را دستگیر می‌کردیم.

یگان زاده نیز در مورد آشنایی افراد و اداره‌های مختلف با حرفه محیط بانی می‌گوید: هنوز هم شغل و حرفه ما برای بسیاری از ارگان‌ها شناخته نشده است به طوری وقتی سال گذشته قضات و دادستان استان تهران را به منطقه دعوت کردیم و از نزدیک محیط را مورد بازدید و ارزیابی قرار دادند حدود 80 درصد در روند رسیدگی به پرونده‌های متخلفان مناطق حفاظت شده تسریع شد.

او در مورد تخصصی شدن رسیدگی به پرونده‌های متخلفان محیط زیست می‌گوید: متاسفانه رسیدگی سیستم قضایی به پرونده‌های محیط زیستی به صورت تخصصی نیست البته در این زمینه نیز تلاش‌های بسیاری انجام دادیم اما وقتی تنها 4 قاضی در یک استان وجود دارد نمی‌توان انتظار داشت که یک قاضی به صورت تخصصی به این موضوع بپردازد و حتی به گفته قضات در صورتی که موضوع محیط زیست تخصصی شود سایر حوز‌ه‌ها نیز چنین درخواستی خواهند داشت.

یکی دیگر از مشکلات محیط بانان کمبود اعتبارات و تجهیزات است، البته سرهنگ حمیدرضا خیلدار، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور از انعقاد تفاهم نامه با وزارت دفاع برای تجهیز و تامین مهات و سلاح‌های مورد نیاز محیط بانان خبر داده بود که علی‌رغم گذشت یک ماه از امضا این تفاهم نامه هنوز تجهیزاتی به محیط زیست ارائه نشده است، زیرا یگان زاده می‌گوید: هنوز تجهیزاتی از قبیل جلیقه ضد گلوله، موتورهای 250 تریل پرقدرت، سلاح و مهمات و تجهیزات انفرادی، لباس کار، لباس عملیاتی به ما تحویل نداده‌اند.

به گزارش آنا، در طول 50 سال اخیر 119 محیط بان کشور در اثر درگیری با متخلفان و شکارچیان غیر مجاز و برای حفاظت از حیات وحش و محیط زیست کشور جان خود را از دست داده‌اند و علی رغم سختی‌‌ها و مشکلات همچنان در این شغل ثابت قدم مانده‌اند که این موضوع توجه بیشتر سازمان‌های مرتبط از جمله سازمان حفاظت محیط زیست را می‌طلبد تا تنها در قالب یک روز ملی به این ایثارگران نپردازند و حداقل امکانات رفاهی و معیشتی و تجهیزات آنان را تامین کنند و رسیدگی به لایحه حمایت از محیط بانان را در اولویت‌ کار خود قرار دهند.