«ذهن زیبا»ی ایران: فقط معادلات نیستند که به راه‌حل نیاز دارند، روش تلاش‌های ما هم نیاز به حل دارند

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از گاردین، مریم میرزاخانی ریاضی‌دان و نابغه ریاضیات و استاد دانشگاه استنفورد دیروز در 40 سالگی بر اثر ابتلا به سرطان سینه درگذشت. او نخستین زن دنیا و ایران بود که موفق به کسب مدال فیلدز، با ارزش‌ترین مدال رشته ریاضی شد. از مدال فیلدز به جایزه نوبل ریاضیات نیز یاد می‌شود. او در سال‌های اخیر علاوه بر تحصیل در دانشگاه، روی پروژه ساختارهای هندسی سطوح و تغییرات آنها فعالیت می‌کرد.​

مریم میرزاخانی جملات نابی دارد که مختص «ذهن زیبا»ی اوست:

• زیبایی ریاضی فقط برای کسی که صبر بیشتری داشته باشد، رخ می‌نمایاند.


• فکر می‌کنم همه نباید ریاضیدان شوند، ولی معتقدم که بسیاری از دانش‌آموزان به ریاضی شانس واقعی نمی‌دهند.


• تنها معادلات نیستند که نیاز به حل کردن دارند، روش‌های تلاش شما هم نیاز به حل دارند.


• فکر می‌کنم که چیزی که مهم است، این نیست که شما در کلاس چه یاد می‌گیرید، مهم این است که چقدر برای ادامه راه و مسیر انگیزه می‌گیرید.​

دوست داشتم نویسنده شوم

میرزاخانی در گفت‌وگویی با گاردین، درباره خاطراتش از ریاضیات گفت: «در کودکی دوست داشتم نویسنده شوم و تمام اوقاتم را به خواندن رمان اختصاص می‌دادم و در واقع هر چیزی که به دستم می‌رسید، می‌خواندم. تا سال آخر دبیرستان هرگز تصور نمی‌کردم وارد رشته ریاضی شوم. من در خانواده‌ای بزرگ شدم که سه فرزند داشت و همیشه حامی و مشوق ما بود. برادر بزرگم مشوق اصلی من در زمینه علم بود. آن زمان، دوران سخت جنگ ایران و عراق بود. اولین خاطره من از ریاضیات به زمانی برمی‌گردد که برادرم مساله افزودن اعداد از یک تا 100 را برای من گفت. فکر می‌کنم او نحوه حل این مساله را که توسط «گاوس» حل شده بود، از مجله «پاپیولر ساینس» برایم خواند. این اولین باری بود که از یک راه‌حل زیبا لذت می‌بردم و تصور می‌کردم خودم قادر به این کار نیستم».

تاثیر دیگران روی ریاضیات

میرزاخانی درباره تأثیر دیگران روی آموزش ریاضیات گفت: «در آن دوران از جهات مختلفی احساس خوشبختی می‌کردم. دوران ابتدایی را که تمام کردم، جنگ هم پایان یافته بود. بعد از طی دوران راهنمایی، وارد دبیرستان فرزانگان شدم و معلمان بسیار خوبی داشتم. من آنجا با رویا بهشتی، از بهترین دوستانم آشنا شدم که در ایجاد انگیزه و علاقه در من نقش به‌سزایی ایفا کرد. مدرسه ما لب خیابان و در نزدیکی یک کتاب‌فروشی قرار داشت. یادم می‌آید که چگونه خود را از آن خیابان شلوغ به آن کتاب‌فروشی می‌رساندم. ما نمی‌توانستیم مانند خیلی از آدم‌های دیگر که به سادگی از کنار کتاب‌ها عبور می‌کردند، این کار را بکنیم و در پایان حجمی از کتاب‌ها را به طور اتفاقی بخریم».

هیجان‌زده از معادلات

او در ادامه گفت: «بعد از آن درگیر المپیاد ریاضی شدم که من را با مسائل پیچیده‌تری مواجه کرد. به عنوان یک نوجوان، از مواجهه با چنین چالش‌هایی لذت می‌بردم. اما مهم‌ترین انگیزه لازم برای ادامه این راه، در برخورد من با دوستان و استادانم در دانشگاه شریف رقم خورد. هر چه بیشتر وقت صرف ریاضیات می‌کردم، بیشتر از آن به وجد می‌آمدم و هیجان‌زده می‌شدم».

تفاوت در ایران و آمریکا

میرزاخانی بیان تفاوت‌ ریاضیات در ایران و آمریکا را دشوار می‌دانست. از نظر او، سیستم آموزشی در ایران با شیوه‌ای نیست که در آمریکا تصور می‌شود. در ایران، شما پیش از ورود به دانشگاه، رشته خود را انتخاب می‌کنید و امتحان‌های ورودی برای وارد شدن به دانشگاه وجود دارد. در آمریکا، در کلاس‌های دانشکده، بیشتر از اینکه روی واحدهای پیشرفته تمرکز شود، روی حل مساله تمرکز می‌کنیم.

ورود به هاروارد

میرزاخانی گفت: «وقتی من وارد هاروارد شدم، پس‌زمینه ذهنی من بیشتر با جبر مرتبط بود. همیشه از تجزیه و تحلیل‌های پیچیده لذت می‌بردم اما خیلی از آن سر درنمی‌آوردم. باید بسیاری از چیزهایی را که دانشجویان ورودی به چنین دانشگاه‌های خوبی باید می‌دانستند، یاد می‌گرفتم. به مرور در سمینارهای غیررسمی که توسط «کورت مک‌مولن» برگزار می‌شد، شرکت کردم».

وب افزود: «البته خیلی متوجه کلماتی که بیان می‌شد، نمی‌شدم اما بعضی نظرات واقعا تحسین‌برانگیز بود و از اینکه او چگونه می‌توانست مطالب را این‌گونه ساده و بی‌نظیر بیان کند، شگفت‌زده می‌شدم. کار کردن با «کورت» تأثیر شگرفی روی من گذاشت و چیزهای زیادی از او یاد گرفتم. آن زمان، از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بودم و ذهنم مملو از ایده‌های خامی بود که باید برای کشف آنها تلاش می‌کردم».

توصیه به ریاضی دوستان

میرزاخانی در توصیه به کسانی که می‌خواهند بیشتر از ریاضیات بدانند گفت: «من اعتقاد ندارم همه باید ریاضی‌دان شوند اما به این معتقدم که بسیاری از دانشجویان به ریاضیات شانس واقعی نمی‌دهند. من سال‌ها در دوران راهنمایی، ریاضی ضعیفی داشتم و علاقه‌ای نداشتم که به آن فک کنم اما این را می‌دانم که بدون ریاضی، همه چیز سرد و بی‌معنا می‌شود. ریاضیات، زیبایی خود را به کسانی نشان می‌دهد که بیشتر صبوری می‌کنند».

مترجم: ندا اظهری