مطالعه کتاب درسی رمز موفقیت در امتحانات نهایی/ چرا نباید از امتحانات نهایی بترسیم؟

سارا امیری، گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش دروس نهایی دانش آموزان پایه سوم متوسطه، تمام رشته‌های نظری، چهار درس پایه پیش دانشگاهی و پنج درس در تمامی رشته‌های فنی و حرفه‌ای به صورت نهایی برگزار می‌شود.

برگزاری امتحانات به صورت نهایی به این معنی است که سوالات امتحان توسط طراحان مورد تایید وزارتخانه آموزش و پرورش طراحی و طی ضوابط خاصی روز امتحان در سراسر کشور در اختیار حوزه‌های امتحانی قرار می‌گیرد. از آنجا که تمام دانش آموزان در یک ساعت و شرایط مشخص به سوالات هماهنگ پاسخ می‌دهند، نتایج حاصل از آن بیانگر خروجی نظام تعلیم و تربیت خواهد بود.

چگونگی طراحی سوالات امتحانات نهایی

عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا درباره شرایط و نحوه طراحی سوالات امتحان نهایی، می‌گوید: در وزارت آموزش و پرورش بانکی از اطلاعات طراحان سوالات امتحانات نهایی وجود دارد. معلمان عضو این بانک دارای تجربه کافی در خصوص امتحانات نهایی و تدریس هستند که علاوه بر آن از افراد زبده نظام تعلیم و تربیت در استان و یا منطقه نیز محسوب می‌شوند.

وی می‌افزاید: هر ساله دو نفر از این معلمان برای طراحی سوال انتخاب می‌شوند. این افراد به طور معمول 4 تا 5 بار به غرفه طراحی سوال مراجعه و با بررسی محتوای درسی، سوالات را نهایی می‌کنند. سوالات طراحی شده توسط یک کارشناس فناوری وارد سامانه و در لوح‌های فشرده بارگذاری و رمزگذاری می‌شود و در دسترس استان‌ها قرار می‌گیرد. تا صبح روز امتحان دسترسی به سوالات برای هیچ‌کس امکانپذیر نیست و کسی جز طراحان و کارشناس فناوری از سوالات طراحی شده اطلاعی ندارند.

تمرکز بر کتاب درسی رمز موفقیت در امتحانات نهایی

هر ساله با نزدیک شدن به فصل امتحانات پایان سال تحصیلی وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌کند، دانش‌آموزان نسبت به نوع و میزان سختی سوالات امتحان نهایی نگران نباشند، زیرا تمام سوالات از کتاب‌های درسی طراحی می‌شود و دانش آموزانی که به خوبی مطالعه داشته باشند می‌توانند نمره مناسبی کسب کنند، اما دانش آموزان معتقد هستند که سوالات به شدت مفهومی است و برای پاسخگویی به آنها نیازمند کلاس‌های تقویتی، کتاب‌های کمک آموزشی و یا دوره سوالات امتحانات نهایی سال گذشته هستند.

عمادی در این خصوص معتقد است، مطالعه دقیق کتاب‌های درسی رمز موفقیت در امتحانات نهایی است و دانش آموزان با این نگرانی‌ها به رونق بازارهای سیاه کمک می‌کنند.

وی می‌گوید: سوالات امتحان نهایی هر سال در بانک اطلاعاتی ذخیره و در اختیار طراحان قرار می‌گیرد تا سوالات هیچ یک از سال‌ها به یکدیگر تشابه نداشته باشد، به همین دلیل مرور سوالات سال‌های گذشته صرفا دقت آنها را افزایش می‌دهد و برای کسب نمره مناسب کافی نیست و به دانش آموزان توصیه می‌شود به جای صرف هزینه و وقت در کلاس‌های تقویتی، کتاب‌های درسی را با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه کنند.

از تدریس تا طراحی سوالات

با وجود تمام این تاکیدات دانش آموزان بر این باور هستند که طراحان، سوالات را در سطح دانش آموزان بسیار باهوش طراحی می‌کنند و سوالات از بخش‌هایی طراحی شده که طی سال تحصیلی معلمان آن را بی‌اهمیت تلقی کرده‌اند یعنی در واقع بین تدریس و طراحی سوالات تناقض وجود دارد و این مساله آنها را با مشکل مواجه کرده است.

اما رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش معتقد است به دلیل اینکه طراحان از بین معلمان انتخاب می‌شوند این مساله نمی‌تواند صحت داشته باشد.

عمادی می‌افزاید: کتاب‌های درسی بخش‌بندی می‌شوند که برای هر بخش نمره یا بارمی تعریف و سوالات بر آن اساس طراحی می‌شود و معلمان نیز با همین سیاست طی سال تحصیلی کتاب‌ها را تدریس می‌کنند.

سوالات امتحانات نهایی «سخت» نیست

وی با بیان اینکه ضریب دشواری سوالات امتحانات نهایی متوسط است، می‌افزاید: سوالات به گونه‌ای طراحی می‌شود که جزو سوالات سخت محسوب نشوند.

وزارت آموزش و پرورش و مسئولان برگزاری امتحانات نهایی بر سخت نبودن سوالات و امنیت طراحی آن تاکید دارند، اما با این وجود ما هر ساله شاهد موج عظیمی از اعتراضات دانش آموزان نسبت به لو رفتن سوالات هستیم که با تشکیل کمپین در فضاهای مجازی اعتراضات خود را به گوش مسئولان می‌رسانند.

تاکنون سوالات امتحانات نهایی لو نرفته است

عمادی در این باره می‌گوید: تاکنون به هیچ عنوان سوالات امتحانات نهایی لو نرفته است و بیشتر اعتراضات دانش آموزان متوجه امتحانات هماهنگ استانی و منطقه‌ای است.

وی با تاکید براینکه از زمان طراحی تا توزیع سوالات در جلسه امتحان هیچ‌کس به جز افرادی که عنوان شد از محتوای سوالات اطلاعی نخواهند داشت، می‌افزاید: بانک اطلاعات طراحان وزارت آموزش بسیار قوی است به همین دلیل حتی هیچ یک از طراحان برای دو سال متوالی به عنوان طراح انتخاب نمی‌شوند که این مساله امنیت طراحی را ارتقاء می‌دهد.

پاسخگویی به اعتراضات

پس از اعتراض دانش آموزان به سختی و یا لو رفتن سوالات پاسخ معترضان توسط مسئولان اعلام می‌شود اما دانش آموزان بر این باور هستند که مسئولان نسبت به اعتراض آنها بی‌تفاوت هستند.

رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش در این باره می‌گوید: زمانی که دانش آموزان اعتراض می‌کنند برگه‌ امتحانی آنها مجدد توسط شخص دیگر (تصحیح کننده سوالات امتحانی) مورد بررسی قرار می‌گیرد. سال‌های گذشته اعتراضات دانش آموزان مثبت بود و نتیجه نهایی بین نیم تا یک نمره افزایش پیدا می‌کرد اما طی چند سال اخیر نه تنها اعتراض‌ها مثبت نبوده بلکه در مواردی موجب کاهش 0.25 تا یک نمره‌ای، نمره نهایی شده است.

امتحان نهایی سال تحصیلی 96-95 از 2 تا 25 خرداد برگزار می‌شود که طبق اعلام وزارت آموزش و پرورش هر دانش آموز با مطالعه دقیق کتاب درسی می‌تواند نمره مناسبی کسب کند و میانگین سوابق تحصیلی خود را ارتقاء دهد که برای رسیدن به این هدف نیازی به صرف هزینه گزاف برای حضور در کلاس‌های تقویتی و تهیه کتاب‌های کمک آموزشی ندارد.