بها‌دادن به شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور، راه میان‌بر افزایش تولید و رفع بیکاری

ضعف‌های اقتصادی و چالش‌های آن علاوه بر آنکه جامعه را به دردسر می‌اندازند و مردم به خصوص طبقه محروم را بر سر معیشت خود گرفتار می‌کنند، چشم اسفندیار یا پاشنه آشیل کشور هم هستند و دشمنان را به وسوسه می‌اندازند تا با شعارهای فریبنده و اقدامات تضعیف اقتصادی پا به میدان بگذارند و نظام سیاسی کشور را با بحران روبه‌رو کنند. البته خوب که نگاه کنیم، می‌بینیم که بخشی از این ضعف‌های اقتصادی خودشان حاصل دسیسه‌ها و اقدامات دشمنان و مزاحمت‌هایی است که آنها برای ما درست کرده‌اند. آنها فکر می‌کنند با تشدید و تداوم تحریم‌های اقتصادی می‌توانند مردم را از نظام جدا کنند، بلکه محرومان را علیه آن بشورانند. البته به لطف خدای متعال این اتفاق نیفتاد و همچنان بین مردم و نظام پیوندی ناگسستنی برقرار است. اما از یک طرف دسیسه‌های دشمنان خارجی و از طرف دیگر کم‌کاری بعضی از مسئولان و بی‌دقتی در تشخیص اولویت‌ها باعث شده است که امروز با مشکلات جدی اقتصادی روبه‌رو باشیم.

رکود، بیکاری، نقدینگی بالا و ... از جمله مشکلاتی است که کشور با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. پیرو ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به‌ عنوان راهبرد مقابله با این مشکلات و تاکید رهبر معظم انقلاب بر توجه جدی به اقتصاد مقاومتی و نامگذاری دو سال اخیر به ویژه اولویت‌هایی مثل اشتغال و افزایش تولید ملی و همچنین شروع اقدامات خاص و عملی دولت در این زمینه و مشارکت سایر قوا و نهادها نشان از یک عزم همه جانبه برای مقابله با ضعف‌های اقتصادی دارد. این عزم، فراگیر و ملی نمی‌شود، مگر اینکه هر چه زودتر و بیشتر مردم نیز در طبقات و اصناف مختلف در این مقابله مشارکت جویند و اصل و فرع کار را خود به دست بگیرند و منتظر نمانند تا از بالا اتفاقی بیفتد.

برهه‌های مختلف انقلاب اسلامی را که مرور می‌کنیم، می‌بینیم هیچ کجا مردم و دولت از هم جدا نبوده‌اند و بحران‌ها را به کمک هم حل کرده‌اند. حالا هم تنها راه گریز از پیچ‌وخم‌های سیستم بروکراتیک و تند‌کردن کندی‌های اداری همین است که بخش اصلی اقتصاد مقاومتی یعنی همین استقبال و حمایت از تولید ملی به مردم واگذار شود و آنها این قصه را پیش ببرند. دولت محدودیت‌ها و گرفتاری‌هایش بسیار است. به قول معروف آنقدر چاله و چوله دارد و درگیر کارهای روزمره است که نمی‌تواند اسبِ لاغر میانِ روز مسابقه باشد و البته که دولت باید شرایط مشارکت حداکثری مردم و بخش خصوصی واقعی را در اشتغال و تولید مهیا کند و مشکلات و موانع را از سر راه بردارد که نشانه‌ها از حرکت به این مسیر حکایت دارند.

قوای مقننه و قضاییه نیز می‌بایست قوانین لازم و شرایط ثبات بازار و جذب و امنیت سرمایه‌گذاری را فراهم آرند و بدنه کارشناسی دولت هم باید برنامه‌های اجرایی زمان‌مند طراحی کنند و در عرصه‌های خرد و کلان طرح‌های اجرایی ارائه دهد. افراد خوش‌فکر و خلاق و هوشیار با درک نیازها و شرایط اقلیمی فرهنگی و اقتصادی و جامعه‌شناسانه ایران می‌توانند شرکت‌های دانش‌بنیان استارتآپ‌ها و شرکت‌های نوآور و روزآمد خود را تاسیس کنند و به کمک علم و فناوری و نوآوری تولید ثروت کنند. یادمان باشد که این ثروت حتی اگر متعلق به یک یا چند فعال اقتصادی و کارآفرین باشد، همچنان می‌تواند متصف به صفت ملی شود. با ایجاد کارخانه و تاسیس مراکز بزرگ می‌توانیم اشتغال را بالا ببریم. اما با توجه به رقم اصلی نیاز ما به شغل و تعداد بالای فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف، بهتر است همزمان بخش خصوصی و شرکت‌های نوپا و نوآور را به میدان بیاوریم تا با تشکیل شرکت دانش‌بنیان، بی‌آنکه نیازی به سرمایه‌گذاری‌های کلان دولتی باشد، با استفاده از امکانات و منابع محدود، به ایجاد شغل و تولید ثروت از عمل و فناوری کمک کنیم.

شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر ایده و دانایی‌اند و غالبا نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان ندارند. همین امروز، شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور با ورود به موضوعات اقتصادی، صنعتی، تولیدی و خدماتی در جای جای کشور، با کمترین میزان سرمایه‌گذاری بیشترین اشتغال‌زایی را داشته‌اند و ثروت قابل توجهی هم عاید کشور کرده‌اند. این اتفاق باید به حوزه‌های دیگر هم راه یابد. دولت می‌تواند تسهیلات بدهد، در امور تجاری‌سازی و پرورش ایده کمک کند و حتی اطلاعات لازم را در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهد و در صادرات محصولات و بازارسازی در فراسوی مرزها تلاش کند. اما شرکت‌ها باید هویتی غیردولتی و کاملا مردمی داشته باشند و صفر تا صدشان به دست مردم باشد. در واقع ارزانترین، به‌ صرفه‌ترین و روزآمدترین راه برای افزایش تولید و رفع بیکاری بهادادن به شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور است و باید شرایط حقوقی، گمرکی، بانکی، اداری، تشریفاتی و اقتصادی خوبی فراهم کنیم تا سرمایه انسانی خوشفکر خلاق با ایده‌های بکر پا به میدان بگذارند و از راه میانبر به رونق اقتصادی برسند. میانبر یعنی همین که دولت از حالت تصدی‌گری خارج شود، میدان را برای حضور حداکثری نخبگان علمی فناوری فراهم آورد.

*دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان