پوشش ریسک نوسان ارز برای صادرات

به گزارش گروه اقتصادی آنا از روابط عمومی اتاق بازرگانی تهران، نوسانات نرخ ارز همیشه تهدیدی برای صادرکننده‌ها و تولیدکننده‌ها بوده است. مخصوصاً بعد از تجربه سالیان گذشته که یک‌شبه قیمت دلار سه برابر شد و یا اینکه در دوره‌هایی هم به‌زور کاهش پیدا کرد. حالا اما دولت به فکر راه چاره‌ای افتاده است. مجتبی خسروتاج، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت دیروز اعلام کرد: چنانچه نرخ ارز دچار نوساناتی شود، برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که از طریق صندوق ضمانت توسعه صادرات به سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان کمک شود تا این‌گونه نرخ ریسک صادرات برای آن‌ها کاهش یابد.

قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اینکه در برخی اوقات نوسانات نرخ ارز موجب متضرر شدن صادرکنندگان می‌شد، اظهار کرد: به‌عنوان‌مثال روبل در چند مدت اخیر با افت ارزش مواجه بود که به‌این‌ترتیب صادرکنندگانی که در مقابل امر صادرات ارز روبل دریافت می‌کردند، متضرر می‌شدند؛ بنابراین مقرر شد، صندوق ضمانت صادرات این اختلاف را پوشش دهد.

به‌هرحال نوسان نرخ ارز یکی از مسائل اصلی صادرکننده‌ها بوده است. محسن بهرامی ارض اقدس، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران اعلام کرد: همیشه یکی از دغدغه‌های صادرکننده‌های ایران نوسان نرخ ارز بوده است. طبیعتاً آن‌ها به دنبال مرجعی هستند تا بتوانند این نوسانات را پوشش دهند.

به گفته بهرامی، درگذشته هم بحثی برای نوسان نرخ ارز مطرح‌شده بود که نظام بانکی یا صندوق ضمانت صادرات نرخ ارز را به‌نوعی بیمه کنند تا با پوشش بیمه‌ای که می‌دهند ریسک و نوسان نرخ ارز به نفع صادرکنندگان کنترل شود. او ادامه داد: اما این موضوع متاسفانه به دلیل اجرا نشدن سیستم تک‌نرخی ارز توسط بانک مرکزی و همچنین به دلیل روشن نبودن وضعیت قیمت‌های بین‌المللی نفت و توان مداخله بانک مرکزی در بازار ارز -که یقیناً می‌تواند در کاهش و افزایش نرخ ارز مؤثر باشد- و سیاست‌های دولت که در این زمینه به‌طور شفاف بیان‌نشده و مشخص نیست در آینده قصد دولت صرف‌نظر از میزان درآمدهای ناشی از فروش نفت درباره نرخ ارز چقدر است، عمل نشد.

آن‌طور که بهرامی معتقد است: برنامه‌ریزی برای صادرات کاری میان‌مدت است. بازاریابی و فروش کالای ایرانی در بازار هدف در شرایط تبعیض‌آمیز موجود کار سختی است و مطالعات و محاسبات دقیقی می‌خواهد. چراکه در بسیاری از حوزه‌ها در شرایط نابرابر باید رقابت کنیم و کمترین تغییر در نرخ ارز می‌تواند حاشیه سود صادرکننده را از بین ببرد و او را به مرحله زیان برساند.

به‌این‌ترتیب بر اساس صحبت‌های رییس کمیسیون تسهیل تجارت اتاق تهران، موضوع صندوق ضمانت صادرات ازنظر حفظ حداقل سود و درآمد برای صادرکننده‌ها و پوشش ریسک صادرکننده در محدوده خاصی که پذیرفته است، اقدام موثری است، البته باید دقت کرد که نرخ‌های این صندوق هنوز بالاست و باید کاهش پیدا کند. مخصوصاً برای صادرکننده‌ای که حتی مشوق‌های صادراتی برایش تعیین‌کننده است.

بهرامی همچنین گفت: ما در شرایط لب‌به‌لب رقابت در بازارهای هدف هستیم. قیمت تمام‌شده محصولات در ایران بالاست، خواب سرمایه در کشور زیاد است. از طرفی زیرساخت‌های صادرات مطلوب نیست. حمل‌ونقل هوایی، زمینی و دریایی آنچنان امکانات خاصی در اختیار ندارند. همچنین بیمه و بسته‌بندی و تبلیغات هزینه صادرکننده را افزایش می‌دهند و شرکت‌های کوچک تاب تحمل این میزان هزینه را ندارند. در کنار این موارد باید مطرح کرد که پشتیبانی سیاسی کشور در بازارهای هدف زیاد نیست و به‌این‌ترتیب شرایط صادرکننده ایرانی در بازارهای جهانی شکننده و در بعضی کشورها تبعیض‌آمیز است. به‌این‌ترتیب برای بهبود صادرات باید از تمام ابزارهای ممکن استفاده کرد تا هزینه صادرکننده کاهش پیدا کند و او بتواند در بازارهای جهانی رقابت کند.

بر اساس صحبت‌های بهرامی، صادرکننده باید بداند کالایی که صادر می‌کند و چهارماه بعد قرار است ارز ناشی از این فروش را دریافت کند، با چه قیمت ریالی به دستش می‌رسد. اگر این مسیر و چشم‌انداز مشخص نباشد، نمی‌تواند برنامه‌ریزی بلندمدتی برای صادرات داشته باشد.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران تاکید می‌کند: برای صادرات بهتر، باید برنامه میان‌مدت وجود داشته باشد. مهم‌ترین نکته در برنامه‌ریزی صادرات هم پیش‌بینی پذیری اقتصاد ازجمله نرخ ارز است؛ بنابراین تضمین نرخ ارز و بیمه نرخ ارز از این بابت بسیار بااهمیت است.