تامین خوراک؛ دغدغه مشترک مجتمع های پتروشیمی

به گزارش خبرنگار اقتصادی آنا، صنعت پتروشیمی در دنیا به صنعت ارزش آفرین شهرت دارد زیرا این صنعت در حلقه های پایانی خود می تواند ارزش افزوده فراوانی را ایجاد کند.

از همین رو توجه به رونق و توسعه صنعت پتروشیمی مورد توجه کشورهای مختلف و در صدر آنها کشورهای دارای منابع هیدروکربوری قرار گرفته است زیرا دسترسی به خوراک فراوان و ارزان زمینه رشد و توسعه را بیش از سایر نقاط دنیا فراهم می کند.

ایران نیز که بر اساس آمارها در مجموع منابع هیدروکربوری مقام نخست را داراست در دهه های اخیر تلاش کرده تا این بخش از صنایع وابسته به نفت و گاز را رونق دهد تا بیشترین سود را از آن خود کند.

از سوی دیگر توسعه صنایع پتروشیمی بر کسی پوشیده نیست، تاکید مقام معظم رهبری برای جلوگیری از خام‌فروشی بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی خود مبین این الزام است.

فروش نفت و گاز به صورت خام علاوه بر آنکه ضرر‌های اقتصادی را در نتیجه قیمت پایین‌تر نفت خام نسبت به محصولات پتروشیمیایی متوجه کشور می‌کند، منجر به عقب‌ماندگی صنایع در تکمیل زنجیره تولید می‌شود.

ضمن آنکه تولید صنایع پتروشیمیایی جدا از آنکه نیاز داخلی برای واردات آن ملموس است، بازار بهتری در بخش بین‌الملل نسبت به نفت خام دارد. تجربه نیز نشان داد که در دوران تحریم تنوع محصولات توانست کشور را از ضربه اقتصادی نجات دهد و با وجود اعمال تحریم علیه فروش نفت ایران، به دلیل نیاز بازارهای جهانی، فشار تحریم‌ها نتوانست به صادرات محصولات پتروشیمیایی آسیبی وارد آورد.

در دوران تحریم، ارزآوری کشور بیشتر از صنعت پتروشیمی بود. افزایش صادرات، حذف تدریجی وابستگی به درآمدهای حاصل از خام‌فروشی نفت و گاز و گسترش صنایع پایین‌دستی در کشور از اهداف اصلی و چشم‌انداز صنعت پتروشیمی کشور است که اشتغالزایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و رفاه اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
با اجرایی شدن برجام اجرای زنجیره تولید در کشور تقویت شد و با ایجاد ارتباطات بین‌المللی، غول‌های پتروشیمیایی جهان راهی ایران شدند تا سهمی در این توسعه داشته باشند. BASF، اکسنس و لینده آلمان و توتال فرانسه، از جمله شرکت‌های بزرگ فعال در زمینه پتروشیمی بودند که به کشور ما آمدند.

در سال های گذشته ایجاد مناطق ویژه پتروشیمی در نزدیکی آبهای آزاد ایران در ماهشهر و عسلویه نیز بر همین مبنا انجام شد تا علاوه بر تامین نیاز داخل،‌نگاه صادراتی در این بخش نیز تقویت شود.

در ابتدای کار تولیدات پتروشیمی مربوط به خوراک های بالادستی می شد. اما به مرور تکمیل سایر زنجیره های پایینی نیز مورد توجه قرار گرفت.

با این حال همواره محصولات میانی که به عنوان خوراک محصولات نهایی مورد استفاده قرار می گیرد مورد بی مهری بود.

به همین دلیل بود که در فاز دو پتروشیمی های عسلویه تولید محصولات میانی اولویت اول صنعت پتروشیمی بوده است تا جای خالی این بخش پر شود.

با توجه به این نیاز به طور مثال پتروشیمی کاویان تاسیس شد تا خوراک پتروشیمی های پایین دستی در مسیر خط لوله اتیلن غرب را تامین کند.

با این حال و با وجود آنکه این پتروشیمی قرار است حلقه تکمیل کننده زنجیره ارزش باشد اما کمبود خوراک در این مجتمع سبب شده تا نتواند با ظرفیت کامل اسمی خود کار کند.

تا آنجا که به گفته مدیرعامل این پتروشیمی به دلیل کمبود خوراک فاز دو پتروشیمی کاویان با وجود آماده بودن تا امسال به بهره برداری نرسیده بود و همین امر سبب شده تا سود دهی این مجتمع کاهش پیدا کند و این در حالی است که در تمام دنیا طرح های اتیلن جز سودده ترین طرح ها به شمار می روند.

از سوی دیگر طرح های دیگری نیز در صنعت پتروشیمی در حال بهره برداری است که در صورت تامین خوراک می تواند علاوه بر بی نیاز کردن کشور از واردات، نیم نگاهی نیز به بازارهای صادراتی داشته باشد.

به طور مثال در پتروشیمی انتخاب گریدی از پلی استایرن تولید می شود که تا پیش از این از چین وارد می شد.

به گفته مدیرعامل پتروشیمی انتخاب با به تولید رسیدن این پتروشیمی از مهر ماه سال‌جاری، نیاز کشور به پلی‌استایرن انبساطی توسط مجتمع‌های داخلی تامین می‌شود و دیگر نیازی به واردات از چین نیست

با این حال این مجتمع نیز با مشکل خوراک روبروست و نرخ خوراک به جای محاسبه با دلار مبادله ای با نرخ آزاد محاسبه می شود.

مدیرعامل پتروشیمی تخت‌جمشید پارس عسلویه نیز از این شرایط گله مند است وی با اشاره به اینکه خوراک این مجتمع با قیمت ارز آزاد خریداری می‌شود،‌ ادامه داد: در این شرایط قدرت رقابت از ما گرفته می‌شود، زیرا رقبای داخلی ما با تکیه بر خوراک بین‌مجتمعی ارز مبادله‌ای را مبنای خرید خود قرار داده‌اند.

در حالی که کشور در تلاش است تا واردات را کاهش داده و سهم صادرات غیر نفتی را افزایش دهد،‌توسعه صنایع پتروششیمی می تواند در این زمینه راهگشا باشد بنابراین حل مشکل خوراک این واحد ها باید در اولویت کاری قرار گیرد.
بر اساس این گفته‌ها در صورت حل مسئله خوراک، دستیابی به سهم 8/4 درصدی صنایع پتروشیمی در بازار جهانی و همچنین سهم 38 درصدی بازار خاورمیانه تا پایان برنامه ششم توسعه چندان دور از ذهن نخواهد بود.