آلودگی هوا؛ قاتل نامرئی شهر تهران

آلودگی هوا یکی از پیامدهای توسعه صنعتی است که با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، توسعه حمل‌ونقل و نیز افزایش مصرف سوخت، روزبه‌روز بر شدت آن افزوده می‌شود و سالانه بیش از ۵/ ۵‌ میلیون انسان در جهان را به کام مرگ کشانده و بیش از ۵‌تریلیون دلار هزینه برای اقتصاد جهانی به همراه دارد.

آلودگی هوا پیامدهای بسیار زیانباری از جمله ایجاد انواع سرطان‌ها و تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی بر سلامت انسان تحمیل می‌کند به گونه‌ای که آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر زودرس در جهان است.

در شهر تهران نیز آلودگی هوا به‌دلیل شرایط خاص جغرافیایی، اجتماعی، فرهنگی یکی از بارزترین معضلات زیست‌محیطی است که به صورت متوسط منجر به کاهش ۵ سال از عمر شهروندان تهرانی شده است. آلودگی هوای شهر تهران در سال‌های گذشته توسط شرایط جوی و باد مدیریت شده است به‌گونه‌ای که در تابستان به‌دلیل وزش باد، گرد و خاک از مناطق حاشیه‌ای به شهرتهران انتقال می‌یابد. در انتهای پاییز تا اوایل زمستان نیز به‌دلیل ساکن بودن هوا، هوای شهر تهران از انواع آلودگی لبریز است و مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که روزانه به صورت متوسط ۱۲۰۰ تن آلاینده در هوای تهران پخش می‌شود که این میزان آلاینده‌ها بیش از‌ ۲/ ۸ برابر استاندارد جهانی است. میزان آلودگی هوا ارتباط معناداری با مراکز پرازدحام ترافیکی در شهر تهران دارد به‌گونه‌ای که در کنار بزرگراه‌ها، ۸۰۰ هزار ذره در هر سانتیمتر مکعب از هوا وجود داشته و این میزان به‌تدریج در خیابان‌های اصلی، خیابان‌های فرعی و کوچه‌ها کاهش یافته و نهایتا به ۲۰۰ هزار ذره در هر سانتیمتر مکعب از هوا رسیده است، درحالی که میزان استاندارد این ذرات برای هوای سالم، بین ۱۰ تا ۱۵ هزار ذره در هر سانتیمتر مکعب از هوا است.

متاسفانه در حال‌حاضر آمار رسمی از میزان مرگ و میر در تهران موجود نیست اما براساس آمار غیررسمی در مهر ماه سال ۱۳۹۵ بیش از ۳هزار نفر از شهروندان تهرانی جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست دادند و این تعداد در آبان ماه همین سال به بیش از ۳۵۰۰ نفر افزایش یافته است. سازمان‌های متعددی در زمینه معضل آلودگی هوای شهر تهران مسوول هستند اما بسیاری از فعالیت‌های صورت گرفته در این زمینه به‌دلیل فقدان یک برنامه‌ریزی مدون و ناهماهنگی بین این سازمان‌ها و نیز فقدان متولی اصلی این امر نتیجه‌بخش نبوده‌اند، لذا لازم است که هر یک از سازمان‌های ذی‌ربط با قبول مسئولیت خویش و برنامه‌ریزی جهت کنترل این قاتل ناپنهان، گامی موثر بردارند.

* دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

منبع: پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی