تعریف «سیاره» باید تغییر کند

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به‌ نقل از ScienceAlert، پروژه نیو هورایزنز، یکی از موفق‌ترین و کارآمدترین پروژه‌های سال‌های اخیر ناسا بود. این کاوش، با تمرکز بر سیارک‌های انتهای منظومه شمسی و تحقیق خاص روی پلوتو و ماهش و سپس حرکت به‌ سوی کمربند کویپر، چشم ما را به روی بخشی از منظومه خورشیدی گشود، که اطلاعات دقیقی درباره آن نداشتیم.

تصاویر و اطلاعاتی که از کوتوله پلوتو به دست آمد، بی‌نظیر بودند و نشان داد که جست‌وجو در میان سیارک‌ها، ارزش کار کردن دارد اما اکنون تیم این پروژه از نام «سیارک» برای پلوتو و امثال آن ناخشنود هستند. آنها معتقدند که نامگذاری قبلی دارای ایرادات اساسی و بسیار قدیمی‌ است که با شرایط علم کیهان‌شناسی امروزی هم‌خوانی ندارد. برای همین هم مقاله‌ای ارائه کرده‌اند که در آن پیشنهاد می‌شود هر جسمی که به‌ اندازه ایجاد جاذبه جوی جرم دارد و در مسیری مشخص قرار دارد و سابقه فعالیت همجوشی هسته‌ای در آن دیده نشده است، سیاره نامیده شود. به زبان ساده، آنها می‌خواهند تمام اجرام گرد غیر از «ستاره» را «سیاره» بنامند که شامل قمرهای سیارات نیز می‌شود.

در تعریف سابق، هر جسم فضایی برای اینکه سیاره نامیده شود باید شرایط زیر را داشته باشد:

1- هر جسمی که در مداری به‌دور خورشید می‌چرخد.

2- انقدر جرم دارد که بتواند جاذبه شخصی خود را ایجاد کند و تحت تأثیر جاذبه‌های جانبی غیر خورشید مسیرش را تغییر ندهد و بتواند اتمسفر ایجاد کند (گرد باشد).

3- اطراف مدار خود را از اجسام دیگر پاک کند (با جذبه خرده‌ریزهای دنباله‌دارها و دیگر اشیا را به خود جذب کند).

از نظر تیم نیو هورایزنز، این تعریف نیازمند توضیح میزان فاصله تمیز شده مورد نظر در اطراف مدار و محاسبات ریاضی‌ است و فراتر از آن فقط برای تعریف سیارات منظومه خورشیدی کاربرد دارد چون سیاراتی که در کهکشان‌های دیگر به دور چیزی می‌چرخند، با این تعریف هم‌خوانی ندارند.

آنها همچنین مدعی هستند که بنابر یافته‌های تازه علمی، حتی جسمی به بزرگی و قدرت زمین در کمربند کویپر، نمی‌تواند اطراف مدار خود را تمیز کند و آنجا آنقدر اجرام مختلف سرگردان و در حال چرخشند که عملا امکان چنین چیزی وجود ندارد.

در صورتی که آنها موفق به ارائه مقاله خود در این سمینار شوند و اگر این تعریف از سوی جامعه جهانی کیهان‌شناسی مورد تأیید قرار گیرد، آن‌ وقت تعداد نام‌هایی که منظومه خورشیدی قرار می‌گیرند به صدها نام می‌رسد.

پلوتو سیارکی در انتهای منظومه شمسی‌ است که تقریبا اندازه‌ای دو برابر شارون، قمر خود، دارد و این دو آنقدر جرم و جاذبه مشابهی دارند که در برخی از مواقع سال جابه‌جا می‌شوند و یکی قمر دیگری می‌شود و مدارشان نیز متعلق به هر دو جرم است. این ویژگی‌ها به‌هیچ وجه برای کیهان‌شناسان جالب نیست و برای همین هم سال‌ها قبل نام پلوتو را از فهرست سیاره‌های منظومه خورشیدی خارج کردند.

مترجم: محمدرضا احمدی‌نیا