دنیای متفاوت فناوری‌‌های ارتباطی در کشوری ایزوله

نسترن صائبی، گروه علم و فناوری آنا- شاید فیلم «دهکده» را دیده باشید. این فیلم، داستان دهکده‌ای است که در میان یک جنگل، محصور شده است و مردمی که در این دهکده زندگی می‌کنند (زمان: ۱۸۹۷ میلادی)، از موجودات بی‌نامی می‌ترسند و به هیچ قیمتی پایشان را درون جنگل نمی‌گذارند. بچه‌های دهکده که همگی همان‌جا متولد شده‌اند، از جنگل می‌ترسند و حرف بزرگ‌ترها را قبول کرده‌اند و وارد محدوده جنگل نمی‌شوند.

در نهایت مشخص می‌شود که مسن‌های این دهکده به دلیل اینکه بچه‌هایشان برای کار و تحصیل مجبور به ترک این دهکده می‌شدند و دیگر به آنجا برنمی‌گشتند، تصمیم گرفتند که دور این دهکده را حصاری بکشند و با ترفندهایی بچه‌هایشان را از خارج شدن از دهکده بترسانند تا دیگر آنجا را ترک نکنند. از منظر دیگر، بچه‌هایی که با این وضع در این دهکده به دنیا آمده‌ و بزرگ شده بودند، شهر کوچک‌شان را آخر دنیا می‌پنداشتند، هیچ گونه ارتباطی با دنیای بیرون نداشتند و اصلا روحشان از وجود چنین دنیای بزرگ با فناوری‌ها و تجهیزات مدرن خبر نداشت.

همه اینها را گفتیم تا پیش‌زمینه را در مورد منزوی‌ترین کشور دنیا یعنی کره شمالی به شما بدهیم. دولت این کشور حصارهای مرئی و نامرئی عظیمی دور خود کشیده است تا در دورانی که به دلیل وسایل بسیار ارتباطی و اجتماعی، دیگر مرزهای واقعی مانع دور شدن افراد نمی‌شود، هیچ کدام از شهروندان آن با دنیای بیرون ارتباطی نداشته باشد و شبیه دهکده بی‌اطلاع از دنیای پیرامونشان زندگی کنند.

تلفن

کره شمالی یک سیستم تلفن دارد که در سال 2008 تعداد خطوط ثابت آن حدود 1/18 میلیون بود. با این حال، بسیاری از این خطوط تلفن‌ فقط برای مقامات ارشد دولتی این کشور کشیده شده است. اگر آدم عادی بخواهد از تلفن ثابت استفاده کند، باید فرم بلندبالایی را پر کند و در آن به سوالاتی مبنی بر اینکه تلفن را برای چه می‌خواهد و چگونه می‌خواهد هزینه آن را پرداخت کند، جواب بدهد.

بسیاری از خطوط تلفن متعلق به دفاتر دولتی، مزارع جمعی و کسب‌وکارهای وابسته به حکومت است و فقط 10 درصد از خانوارها و آدم‌های عادی حق استفاده از تلفن را دارند. نخستین باجه‌های تلفن‌ در این کشور در تعداد بسیار محدود و فقط در پیونگ‌یانگ، پایتخت این کشور، حدودا در سال 1990 نصب شدند. این در حالی است که نخستین باجه‌های تلفن در سال 1881 و در آلمان نصب شدند.

در اواسط دهه 1990 بود که سیستم تلفن‌خانه اتوماتیک را کارخانه‌های چینی شریک «آلکاتل» در پیونگ‌یانگ راه‌اندازی کردند. کره شمالی در سال 1997 اعلام کرد که سیستم سوئیچ خودکارش را جایگزین سیستم سوئیچ دستی در پیونگ‌یانگ و 70 نقطه دیگر این کشور کرده است. مطبوعات کره شمالی همچنین در سال 2000 خبر دادند که کابل فیبر نوری در بخشی از نقاط میان دو استان‌شان توسعه پیدا کرده است.

تلفن بین‌المللی

ارتباط بین‌المللی از طریق خطوط تلفن ثابت در کره شمالی فقط شامل یک شبکه ارتباطی میان پیونگ‌یانگ و پکن، میان پیونگ‌یانگ و مسکو و میان «چونگجین»، یکی از شهرهای کره شمالی و «ولادی‌وستوک»، یکی از شهرهای روسیه می‌شود.

ارتباط بین‌المللی با کره جنوبی نیز از سال 2000 به بعد میسر شد. در سال 2006 نیز نخستین خط زمینی مستقیم به روسیه راه‌اندازی شد. بعدها نیز یک ایستگاه زمینی ماهواره‌ای در نزدیکی پیونگ‌یانگ راه‌اندازی شد تا ارتباطات بین‌المللی مستقیم با کمک ماهواره Intelsat امکان‌پذیر شود. کره شمالی در سال 1974 به اتحادیه جهانی پست پیوست اما فقط با چند کشور مبادلات پستی مستقیم دارد.

تلویزیون

تلویزیون در کره شمالی کاملا در اختیار حکومت است و در نتیجه دیدی بسیار محدودی از زندگی روزمره مردم این کشور به دست می‌دهد. آنچه در تلویزیون مرکزی کره شمالی به وفور یافت می‌شود، تقویت کیش شخصیت «کیم جونگ ایل» و «کیم ایل سونگ»، پدر و پدربزرگ رهبر فعلی (کیم جونگ اون)، و ستایش نظام سیاسی «جوچه» (خودکفایی) و سیاست «سونگون» (یعنی اولویت ارتش) است.

اگرچه بخشی از برنامه‌های تلویزیون کره شمالی را برنامه‌های سرگرم‌کننده تشکیل می‌دهند، عمده برنامه‌های این تلویزیون به تمجید از خاندان کیم که از 1948 بر این کشور حاکم بوده‌اند، مستندهایی درباره صنعت، نیروهای مسلح و کشاورزی منحصر می‌شود. به غیر از هنگام پخش فیلم‌های هنری و رویدادهای ورزشی، بینندگان باید هر لحظه منتظر ظاهر شدن رهبران کشور بر صفحه تلویزیون باشند.

یکی از برنامه‌های اصلی تلویزیون کره شمالی، پخش مکرر بازدیدهای کیم جونگ اون از کارخانه‌ها، واحدهای نظامی، سایت‌های ساخت و ساز و مزارع است. این برنامه‌ها به سبکی سفرنامه‌ای تولید می‌شود که ممکن است زمانشان تا دو ساعت طول بکشد و معمولا پیش از بخش اصلی اخبار پخش می‌شود.

تلویزیون مرکزی کره شمالی که برنامه‌هایش از ساعت سه بعدازظهر در روزهای هفته و نه صبح در آخر هفته شروع می‌شوند، در روز سه نوبت بولتن خبری پخش می‌کند. اخبار عصرانه تلویزیون در ساعت پنج عصر، معمولا بیش از 10 دقیقه نیست ولی بخش اصلی اخبار که در ساعت نه شب پخش می‌شود (و ساعت 11 قبل از پایان پخش تلویزیون تکرار می‌شود) معمولا دو برابر این زمان می‌برد.

البته تلویزیون مرکزی سرگرمی‌هایی نیز دارد. کنسرت‌ها، آهنگ‌های میهن‌پرستانه، فیلم‌ها، رویدادهای ورزشی و حتی مسابقات استعدادیابی جزو برنامه‌های معمول این تلویزیون هستند. بلافاصله پس از پایان بخش اصلی اخبار، بساط سرگرمی با پخش یک فیلم کره‌ای آغاز می‌شود. این فیلم‌ها معمولا به داستان‌های ملودراماتیک با مایه‌های میهن‌پرستانه و انقلابی پرداخته می‌شود که در فضاهای جنگی یا مزرعه‌ای می‌گذرند.

رویدادهای ورزشی که در تلویزیون پخش می‌شوند، شامل فوتبال، کشتی و ورزش‌هایی است که کره‌ای‌ها در آنها وضع خوبی دارند.

حیرت‌آورترین برنامه‌ای که از تلویزیون کره پخش می‌شود، مسابقه استعدادهای خوانندگی است. اگرچه شمایل این برنامه نسبت به نمونه‌های غربی بسیار ساده‌تر است، از لحاظ کلی با آنها یکی است؛ شرکت‌کننده‌های امیدوار در مقابل داوران و تماشاگران حاضر در استودیو به اجرا می‌پردازند.

بیشتر اجراها با همراهی آکاردئون که نماد موزیک کره شمالی است، صورت می‌گیرد. برنامه مخصوص کودکان برخلاف نامش که «ساعت کودکان» است، بیست و چند دقیقه بیشتر نیست. اما در این برنامه‌ هم شاهد مایه‌های میهن‌پرستانه هستیم.

به طور کلی تلویزیون‌ها پیش از فروش روی ایستگاه‌های داخل کشور تنظیم می‌شوند و پلیس به طور مرتب خانه‌ها را بازرسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تنظیمات تلویزیون تغییر نکرده است.

رادیو

کسانی که به کره شمالی سفر می‌کنند، حق وارد کردن رادیو به این کشور را ندارند، زیرا این امر با سیاست «محاصره اطلاعاتی» مغایرت دارد. دستگاه‌های تلویزیون و رادیوی این کشور به گونه‌ای دستکاری شده‌اند که فقط قادر به گرفتن سیگنال‌های ایستگاه‌های دولتی هستند. تازه شهروندان برای استفاده از آنها باید در دپارتمان ایالتی خاصی ثبت‌نام کنند. حتی برای خرید دستگاه تلویزیون یا رادیو باید مجوز از مقامات دولتی دریافت کنند. این کشور دو شبکه رادیویی AM (موج کوتاه) و یک شبکه رادیویی FM (موج بلند) دارد. همه این شبکه‌ها ایستگاه‌هایی در شهرهای مهم این کشور دارند تا برنامه‌های محلی ارائه دهند.

تلفن همراه

تلفن همراه در سال 1994 وارد ایران شد ولی در ماه نوامبر 2002 بود که این فناوری در کره شمالی معرفی شد و یک سال بعد در نوامبر 2003، حدود 20 هزار شهروند کره شمالی مشترک تلفن همراه شدند. با این حال، جالب اینجاست که در 24 ماه مه 2004، یعنی تقریبا هفت ماه بعد، استفاده از تلفن همراه ممنوع شد. حدود چهار سال طول کشید که یک ارائه‌هنده خدمات تلفن همراه جدید را یک شرکت مصری در پیونگ‌یانگ راه‌اندازی کند تا تمام این کشور را تحت پوشش تلفن همراه درآورد.

جالب است بدانید که نام رسمی سرویس تلفن همراه نسل سوم در کره شمالی چیز دیگری است و «کوریولینک» (Koryolink) نام دارد که در واقع برگرفته از اپراتور اصلی این کشور است. در ماه مه سال 2010، تعداد مشترکان تلفن همراه این کشور به 120 هزار و در سپتامبر همان سال به 301 هزار و در اوت همان سال به 660 هزار و در دسامبر همان سال به 900 هزار نفر رسید که رشدی بسیار چشمگیر را نشان می‌دهد.

گفته می‌شود که در سال 2015 جمعیت موبایل به‌ دستان این کشور به 3 میلیون نفر رسید. در ماه مه سال 2011 حدود 60 درصد شهروندان پیونگ‌یانگ که در رده سنی بین 20 تا 50 سال بودند، تلفن همراه داشتند. جالب است بدانید که از سال 2011 بود که گوشی‌های آیفون اپل، نوکیا و سامسونگ روانه این کشور شد و جالب‌تر اینجاست که تاکنون هیچ تماس موبایلی از کره شمالی به کشورهای دیگر برقرار و هیچ گوشی‌ای به اینترنت همراه وصل نشده است.

کوریولینک هیچ قرادادی برای رومینگ بین‌المللی ندارد. فقط کسانی که به این کشور سفر می‌کنند، حق استفاده از سیم‌کارت‌هایی را دارند که امکان تماس بین‌المللی دارند ولی تماس داخلی با این سیم‌کارت‌ها میسر نیست. جالب است که قبل از ژانویه 2013، هر خارجی‌ای که به این کشور وارد می‌شد، باید قبل از ورود به خاک کشور گوشی موبایلش را تحویل مسئولان حکومتی می‌داد و از سیم‌کارت‌های محلی که در این کشور موجود بود، استفاده می‌کرد.

به طور کلی می‌توان گفت که از هر 10 شهروند کره شمالی، فقط یک نفر گوشی هوشمند دارد. به گفته اپراتور Koryolink، حدود 3 میلیون مشترک تلفن همراه در این کشور وجود دارد. این در حالی است که تعداد دارندگان کامپیوتر حدود چند صد هزار نفر است.

در مورد تلفن همراه نیز کوریولینک امکان برقراری تماس‌های تلفنی بین‌المللی را در اختیار مشترکان قرار نمی‌دهد. این در حالی است که به گزارش سازمان عفو بین‌الملل، شهروندانی که در نزدیکی مرزهای این کشور با چین زندگی می‌کنند از سیم‌کارت‌ها و تلفن‌هایی که از چین وارد می‌شود برای تماس با بستگان خود که به کشورهای دیگر پناه برده‌اند، استفاده می‌کنند. به گزارش این سازمان، این کار بسیار پرخطر است و استفاده از این تلفن‌ها به معنی دستگیری و مجازارت است.

گوشی‌های قاچاقی که کره شمالی را به دنیای خارج وصل می‌کنند

نیویورک تایمز سال گذشته تصویری از یک مرد را منتشر کرد تا وضع مردم کره شمالی و وضعیت کاربری فناوری در این کشور را به تصویر بکشد. مردی، دختری 25 ساله را با نام «جو چان‌یانگ» به کوهی که در مرز کره شمالی و چین قرار دارد، رسانده است. اول دور و برش را حسابی نگاه می‌کند تا مطمئن شود که کسی دور و برش نیست. سپس گوشی موبایل چینی‌اش را از جیبش درمی‌آورد و شماره‌ای را می‌گیرد و گوشی را به دختر می‌دهد. آن سوی خط پدر جو صحبت می‌کند. او دو سال پیش از کره شمالی فرار کرده است و این نخستین مکالمه آنها بعد از دو سال است.

به طور کلی باید گفت که گوشی‌های قاچاقی که از مرز چین وارد کره شمالی می‌شود، تا حدودی توانسته‌اند دسترسی شهروندان کره شمالی در مرزهای چین را به شبکه‌های موبایلی امکان‌پذیر کنند و پلی حیاتی بین کره شمالی و دنیای خارج از آن بسازند. اکثر افرادی که از کره شمالی فرار می‌کنند، به کره جنوبی می‌روند. با این حال، کیم جونگ‌اون با قوانین سخت‌گیرانه‌اش هر بار به محدود کردن این وضع برمی‌آید.

در سال 2014، کیم به دولت دستور داد که «تور پشه» را تنگ‌تر کنند تا اطلاعات خارجی به درون کشور راه پیدا نکنند و همچنین مردمش با با دنیای خارج ارتباط برقرار نکنند و فرصتی هم ایجاد نشود تا به کشورهای دیگر فرار کنند. در نتیجه این قوانین سخت‌گیرانه، تعداد فراریانی که در سال 2009، حدود 2914 نفر بودند، در سال 2015 به 1276 رسید. دولت همچنین با استقرار سربازان بیشتر و ابزارهای نظارتی مدرن در امتداد مرزهای این کشور، سعی در کنترل گوشی‌های قاچاق دارد و کسانی را که با گوشی‌های قاچاق کار می‌کنند، ردیابی می‌کند.