پایتخت داعش، قلعه دست‌نیافتنی سوریه؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که عملیات آزادسازی رقه، پایتخت اصلی داعش، به مراتب سخت‌تر از عملیات آزادسازی در موصل خواهد بود.

10 روز پس از آغاز حمله به موصل برای بازپس‌گیری مهمترین شهر تحت کنترل داعش در عراق، اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که عملیات آزادسازی رقه، پایتخت اصلی داعش که در شرق سوریه واقع است، طی چند هفته آینده آغاز می‌شود.

او گفته بود که برای بیرون راندن داعش از رقه، عملیاتی مشابه عملیات موصل انجام خواهد شد و اطمینان داده بود که نیروهای مشارکت کننده در عملیات‌های موصل و رقه، توانایی لازم برای درگیر شدن در دو عملیات همزمان را دارند.

با وجود این، تحلیلگران در سوریه معتقدند که به دلایل مختلف، انجام عملیات در رقه دشوارتر و طولانی‌تر از آن چیزی است که گفته می‌شود.

وضعیت متفاوت سوریه

حقیقت آن است که نیروهای مشارکت کننده در عملیات آزادسازی موصل، از مدت‌ها پیش برای این عملیات آماده شده بودند. تقریبا یک سال قبل از آغاز این عملیات، صحبت‌ها درباره انجام آن شنیده می‌شد و در نتیجه می‌توان گفت که آمادگی کامل برای چنین موضوعی وجود داشت. این در حالی است که آماده‌سازی نیروها برای عملیات رقه – اگر قرار باشد که انجام شود- فقط در چند هفته صورت خواهد پذیرفت.

همچنین در موصل، خود نیروها و مقامات دولتی عراق در عملیات حضور دارند. آن‌ها تحت حمایت ائتلاف بین‌المللی ضد داعش، عملیات برای آزادسازی موصل را آغاز کردند این در حالی است که در مورد رقه، اصولا نمی‌توان شاهد حضور نیروهای دولت سوریه با همراهی ائتلاف بین‌المللی بود.

ائتلاف بین‌المللی ضد داعش در مبارزه علیه نیروهای افراطی در سوریه عملا هیچ گونه ارتباطی با ارتش دولتی این کشور ندارد.

دولت سوریه در مقابل بارها گفته است که موفقیت عملیات‌های ضد تروریستی در سوریه مشروط به همکاری و هماهنگی با مقامات دولت دمشق است چرا که این دولت می‌تواند منابع و نیروی انسانی لازم و کافی برای این عملیات‌‌ها را فراهم کند.

از سوی دیگر، در عراق، داعش به عنوان اصلی‌ترین و جدی‌ترین خطر به شمار می‌آید. این در حالی است که وجود ده‌ها نیروی افراطی دیگر در سوریه، گهگاه باعث انحراف توجه‌ها از داعش می‌شود. به عبارت دیگر موقعیت سیاسی پیچیده سوریه و نقشه تقابل‌های نظامی در این کشور، باعث می‌شود تا حاشیه امنیتی برای داعش فراهم شود.

تقابل کردها و ارتش ترکیه در سوریه

برخلاف عراق که قدرت‌های اصلی برای مبارزه علیه داعش با یگدیگر هماهنگ هستند، در مورد سوریه، منافع متضاد چنین همگرایی را از بین برده است.

در سوریه، دولت آمریکا به جای آن که به سوی همکاری با دولت بشار اسد برود، عموما بر همکاری با مخالفانی تمرکز دارد که از آن‌ها به عنوان «مخالفان میانه‌رو» یاد می‌کند. همین مخالفان از جمله دشمنان دولت دمشق به شمار می‌آیند.

واشنگتن همچنین در ابتدا از «نیروهای دموکراتیک سوریه» که تحت رهبری فعالان کُرد سوریه هستند در مبارزه با داعش در شمال سوریه حمایت می‌کرد. نیروهای دموکراتیک سوریه نشان داده بودند که نیروهای قابل اعتمادی برای مبارزه با داعش هستند اما پس از مدتی، مداخله ترکیه در شمال سوریه این وضعیت را برهم زده و موقعیت پیچیده‌تری ایجاد کرد. حالا ارتش ترکیه می‌گوید که نیروهای موسوم به «ارتش آزاد سوریه» که تحت حمایت آنکارا هستند، نیروهای قابل اعتماد برای شکست داعش به شمار می‌آیند.

از سوی دیگر هدف اصلی ترکیه در چارچوب حمایت از ارتش آزاد سوریه، فقط مبارزه با داعش نیست. بلکه ترکیه در قالب عملیات سپر فرات تلاش می‌کند نیروهای دموکراتیک سوریه را نیز به شکست بکشاند.

ترکیه هراس دارد که حضور موفقیت‌آمیز نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال این کشور و در نواحی مرزی مشترک با ترکیه باعث شود تا 20 میلیون کُرد حاضر در مناطق جنوبی ترکیه، تحت تاثیر قرار گرفته و به سوی خواست ‌جدایی‌طلبی گام‌های موثری بردارند.

از حیث میدانی، نیروهای دموکراتیک سوریه و ارتش آزاد سوریه، مناطق بسیاری را در شمال سوریه از کنترل داعش خارج کرده‌اند. بنابراین آن‌ها قدرت کافی برای رو در رویی با یکدیگر را دارند. تقابل نظامی احتمالی میان این دو نیرو که احتمالا با دخالت ارتش ترکیه همراه خواهد شد، می‌تواند توجه‌ها را کاملا از داعش منحرف کند.

اسامه دنورا، تحلیلگر سیاسی در سوریه اعتقاد دارد که اگر آمریکا بخواهد عملیات زمینی برای اخراج داعش از رقه را آغاز کند، باید یا بر نیروهای دموکراتیک سوریه تکیه کند یا بر آتش آزاد سوریه اما هرگز نمی‌تواند هر دو این نیروها را در این عملیات مشارکت بدهد. به هر حال این وضعیت، توان نیروهای حاضر در عملیات احتمالی آزادسازی رقه را کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر نیروهای دموکراتیک سوریه هرگز حاضر نخواهند شد که به تنهایی و بدون هیچ حمایتی به جنگ داعش در رقه بروند. از یک سو آن‌ها فاقد توانایی انسانی و لجستیک کامل برای این کار هستند و از سوی دیگر، این نیروها به خوبی می‌دانند که ارتش ترکیه اجازه تاثیرگذاری بیشتر به آن‌ها را در سوریه نخواهد داد. بنابراین هرگونه اقدام از سوی نیروهای دموکراتیک سوریه برای شکست داعش در رقه، احتمالا با واکنش نظامی ارتش ترکیه رو‌به‌رو خواهد شد.

در همین حال، دنورا می‌گوید که ارتش آمریکا می‌تواند برای آزاد سازی رقه به ارتش ترکیه تکیه کند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه پیشتر نیز گفته بود که ارتش ترکیه حاضر است از عملیات آزادسازی رقه حمایت کند.

وی گفته بود که شورشیان (مورد حمایت ترکیه) به سوی الباب حرکت کرده و آنجا را از کنترل داعش خارج کرده است. پس از الباب، آن‌ها به سوی منبج رفته و این منطقه را از کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه خارج کردند و «سپس به سوی رقه خواهند رفت.»

اشتون کارتر نیز پیشتر در نشستی در بروکسل گفته بود که «ما به نحوی گسترده با ارتش ترکیه در سوریه در حال کار هستیم...این کار مشترک می‌تواند نتایج مهمی داشته باشد...ما در حال جست‌وجو برای یافتن فرصت‌های جدید همکاری در سوریه هستیم. آزادسازی رقه می‌تواند یکی از این موارد باشد.»

دنورا می‌گوید‌: «البته عملیات ترکیه در عمق سوریه نمی‌تواند کار آسانتی باشد.»

او تاکید دارد که چنین عملیات گسترده‌ای از سوی ترکیه، تقابل سراسری ارتش آنکارا با کردهای سوریه را حتمی می‌کند. این موضوع باعث خواهد شد تا نیروهای کرد در سراسر منطقه از جمله در عراق با ارتش ترکیه وارد جنگ شوند.

از سوی دیگر، دولت سوریه، طی هفته‌های اخیر، بارها مخالفت خود را با حضور ارتش ترکیه در کشورش اعلام کرده است. آن‌ها حتی تهدید کرده‌اند که ممکن است با ارتش ترکیه وارد تقابل نظامی شوند. دمشق هرگز حاضر نخواهد شد که ارتش ترکیه تنها نیروی حاضر در عملیات آزادسازی رقه باشد.

روسیه، یکی دیگر از بازیگران اصلی در بحران سوریه نیز حاضر نخواهد شد که عملیات آزادسازی رقه، پایتخت داعش، صرفا با سناریوی مشترک آمریکا و ترکیه حاصل شود.

این تحلیل‌ها و واقعیت‌های پیچیده به خوبی نشان می‌دهد که سختی‌های عملیات آزادسازی موصل در مورد رقه را باید چندین برابر کرد. بنابراین می‌توان گفت هرچقدر که عملیات آزادسازی موصل به طول بیانجامد، عملیات آزادسازی رقه چندین و چند برابر طولانی‌تر از آن خواهد بود.

ترجمه هانا اسمخانی