10 رویداد مهم جهان در مهر/ از کشتار صنعا تا نجات دولت‌های اتمی‌ در دادگاه لاهه

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، مهرماه با قانون عدالت در برابر حامیان تروریسم آغاز و با توافق شکننده آتش بس در یمن پایان گرفت. در این میان، حوادث مهم دیگری نیز وجود داشت از جمله این که جایزه صلح نوبل به کلمبیا رفت و گوترس از پرتغال دبیرکل سازمان ملل متحد شد تا مجددا امیدها به برقراری صلح در جهان رنگ و لعابی تازه بگیرد. در ادامه 10 رویداد مهم ماه مهر بررسی شده‌اند.

1. قانون جاستا و حواشی آن

24 سپتامبر (3 مهر) بود که باوجود اینکه کنگره آمریکا پیشتر قانون عدالت در برابر حامیان تروریسم را تصویب کرده بود، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا برای دوازدهمین بار در دوران ریاست‌جمهوری خود از اختیاراتش برای وتوی یک مصوبه کنگره استفاده و قانون تعقیب قضایی دولت عربستان را وتو کرد. استدلال کاخ سفید این بود که این قانون، کشورهای دیگر را ترغیب خواهد کرد تا قوانین مشابهی تصویب کرده و در نتیجه فرصت برای تعقیب قضایی دیپلمات‌ها، نیروهای نظامی یا شرکت‌های آمریکایی فراهم شود. در نهایت 29 سپتامبر (8مهر) بود که کنگره آمریکا وتوی باراک اوباما را لغو کرد و به آمریکایی‌ها جازه دارند از دولت‌های خارجی مثل عربستان برای نقش داشتن در حملات تروریستی 11 سپتامبر شکایت کنند.

2. مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا

27 سپتامبر (6 مهر)، 9 اکتبر (18 مهر) و 20 اکتبر (29 مهر) سه مناظره میان هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ،، نامزدهای دموکرات و جمهوری‌خواه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برگزار شد. مسائل مالیاتی و اقتصادی، سیاست خارجی آمریکا به ویژه توافق هسته‌ای با ایران (برجام)، چگونگی تعامل با روسیه، نحوه مدیریت بحران سوریه و... از مهمترین محورهای مناظره این دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به شمار می‌آمدند. طبق نظرسنجی‌های معتبر داخلی آمریکا، در همه این سه مناظره کلینتون پیروز میدان بود.

3. شیمون پرز مُرد

شیمون پرز، رئیس پیشین اسرائیل و معمار صنایع جنگی این رژیم که به‌دنبال سکته مغزی و خونریزی شدید مغزی به بیمارستان منتقل شده بود در روز 28 سپتامبر (7 مهر) در بیمارستان مُرد. در یک دهه اخیر، پرز و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر کنونی اسرائیل بر سر سیاست شهرک‌سازی‌های اسرائیلی دچار اختلافات زیادی شده بودند. پرز، نتانیاهو را متهم کرده بود که با سیاست‌های به شدت خصمانه‌اش فرآیند دستیابی به صلح با فلسطینی‌ها را به تعویق انداخته است. پرز از 13 سپتامبر (23 شهریور) سپتامبر سال جاری به‌دنبال سکته در بیمارستان بستری شده بود.

4. دادگاه لاهه به سود دولت‌های اتمی رأی داد

6 اکتبر (15 مهر) دیوان بین‌المللی دادگستری (دادگاه لاهه) فرصتی تاریخی برای حل و فصل یکی از جدی‌ترین معضلات تاریخ حقوق بین‌الملل را از دست داد و پرونده شکایت جزایر مارشال از هند، پاکستان و بریتانیا را مختومه اعلام کرد. در این پرونده، جزایر مارشال علیه تمام دولت‌های دارای سلاح هسته‌ای طرح دعوا کرده بود و از دادگاه لاهه خواسته بود تا اعلام کند این دولت‌ها تعهدات معاهده‌ای ( ماده شش ان‌پی‌تی) و عرفی خود را مبنی بر خلع سلاح هسته‌ای نقض کرده‌اند. از نظر قوانین صلاحیتی دیوان، این شکایت تنها علیه سه دولت (بریتانیا، هند و پاکستان) قابل رسیدگی بود؛ اما برای صدور رأی نهایی علیه این سه دولت، دیوان باید احراز می‌کرد که صلاحیت ورود به پرونده را دارد. اکثریت قضات دیوان اما اعلام کردند که جزایر مارشال نتوانسته وجود اختلاف حقوقی را ثابت کرده و در نتیجه دیوان نمی‌تواند وارد این پرونده شود.

5. رئیس‌جمهوری کلمبیا برنده نوبل صلح 2016 شد

7 اکتبر (16 مهر) کمیته نوبل با برگزاری نشستی خبری اعلام کرد که خوزه مانوئل سانتوس، رئیس‌جمهوری کلمبیا به‌دلیل تلاش برای صلح با شورشیان فارک برنده جایزه نوبل صلح 2016 شده است. دولت تحت رهبری سانتوس از دو سال پیش در هاوانا، مرکز کوبا مذاکرات فشرده‌ای با رهبران جنبش چپ‌گرای فارک درباره توافق صلح آغاز کرد. پس از توافق میان دو طرف، رفراندومی در کلمبیا برگزار شد تا توافق آتش‌بس به تایید مردم کلمبیا برسد. در این رفراندوم اکثریت شکننده‌ای از کلمبیایی‌ها توافق را رد کردند. آن‌ها اعتقاد داشتند که مفاد این توافق بسیار به سود شورشیان فارک است. با وجود رد توافق صلح در رفراندوم کلمبیا، سانتوس دستور داد تا مذاکره کنندگان کلمبیایی به هاوانا بروند و همچنان مذاکرات با رهبران فارک را ادامه بدهند.

6. حمله جنگنده‌های سعودی به مراسم ختم در یمن

8 اکتبر (17 مهر) در حمله هوایی جنگنده‌های سعودی به مراسم ختمی در صنعاء، بیش از 140 نفر کشته و 550 نفر دیگر مجروح شدند. این حمله به محل برگزاری مراسم ختم پدر جلال رویشان، وزیر کشور یمن و از هواداران جنبش حوثی‌های یمن انجام شد. در این حمله رویشان از خطر مرگ نجات یافت و آسیبی ندید. همچنین علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهوری سابق یمن نیز در این مراسم حضور داشت که پیش از انجام حمله جنگنده‌های سعودی مراسم را ترک کرده بودند. به‌دنبال این حمله بود که واشنگتن اعلام کرد در حال بازنگری حمایت خود از ائتلاف عربی به رهبری عربستان در جنگ یمن است.

7. دبیر کل جدید سازمان ملل متحد انتخاب شد

13 اکتبر (22 مهر) 193 عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد آنتونیو گوترس، نخست‌وزیر سابق پرتغال را که پیشتر مورد قبول شورای امنیت قرار گرفته بود به‌عنوان نهمین دبیرکل سازمان ملل متحد انتخاب کردند. گوترس 67 ساله به مدت 5 سال و از اول ژانویه 2017 به عنوان دبیر کل ملل متحد فعالیت خود را آغاز می کند. گوترس پس از انتخاب به‌عنوان دبیرکل جدید سازمان ملل متحد گفت همه تلاش خود را به عنوان یک اولویت صرف حل بحران سوریه و یمن خواهد کرد. وی با ابراز همدردی و همبستگی با مردم سوریه بر این نکته تاکید کرد که در زمان تصدی او در مقام کمیساریای پناهندگان این سازمان، مردم سوریه مرزها و درهای خانه‌های خود را به روی میلیون‌ها پناهنده عراقی و فلسطینی گشوده بودند و اینکه اکنون باید شاهد رنج و مشقت بی پایان همین مردم باشد، دل او را به درد می‌آورد.

8. نشست لوزان و لندن برای حل بحران سوریه

16 اکتبر (25 مهر) مذاکراتی که با تلاش‌های جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و با حضور کشورهای موثر در بحران سوریه در لوزان سوئیس انجام شد، بدون هیچ گونه دستاورد مشخصی به پایان رسید. در این مذاکرات علاوه بر جان کری، سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه روسیه)، وزیران امور خارجه ایران، عربستان، ترکیه، قطر، اردن و مصر نیز حضور داشتند. این مذاکرات پس از آن در دستور کار قرار گرفت که توافق آتش بسی که با حمایت روسیه و آمریکا شکل گرفته بود، پس از یک هفته از میان رفت. پس از نشست لوزان، نشست لندن با حضور کشورهای حامی مخالفان اسد برگزار شد. با پایان یافتن نشست لندن درباره بحران سوریه، آمریکا و بریتانیا اعلام کردند که دور جدیدی از تحریم‌های اقتصادی را علیه دولت بشار اسد و حامیانش به اجرا درخواهند آورد. این دو کشور اعلام کردند که شرکت کنندگان در نشست لندن نتوانستند به توافقی درباره حمله نظامی به سوریه دست پیدا کنند.

9. آغاز عملیات آزادسازی موصل آغاز شد

نخست‌وزیر عراق بامداد روز دوشنبه 17 اکتبر (26 مهر) در سخنانی که از تلویزیون عراق پخش شد، از عملیات آزادسازی موصل از کنترل داعش خبر داد. حیدرالعبادی از مقر عملیات مشترک عملیات موصل اعلام کرد: «از اهالی شهر موصل، شرقاط و القیاره می‌خواهم که با نیروهای امنیتی همکاری کنند.» وی افزود: «با اراده و عزم نیروهای عراقی و با توکل بر خدا، زمان آزادی و پیروزی بزرگ فرارسیده است و من از هم‌اکنون آغاز عملیات آزادسازی موصل را اعلام می‌کنم. به‌زودی پرچم عراق را در قلب موصل و در همه شهرها و روستاهای آن برافراشته خواهیم کرد.»

10. توافق آتش‌بس در یمن

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا پیشتر از مذاکره با دولت عربستان سعودی برای برقراری آتش بس در یمن خبر داده بود. این اظهارات واکنش حوثی‌های یمن را به‌دنبال داشت و سخنگوی این جنبش در پاسخ به دعوت واشنگتن و لندن برای برقراری آتش‌بس فوری در این کشور تأکید کرد که پذیرای آتش بس است. سپس عبد ربه منصور هادی رئیس‌جمهوری درتبعید یمن نیز موافقت خود را با آتش‌بس سه روزه در یمن اعلام کرد. در نهایت اسماعیل ولد شیخ احمد، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در یمن نیز از آغاز آتش‌بس 72 ساعته در یمن از نخستین ساعت روز پنج‌شنبه خبر داد. شیخ أحمد گفت: «آتش‌بس 72 ساعته از ساعت 23:59 روز چهارشنبه 19 اکتبر (28 مهر) آغاز خواهد شد.»