تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی با توسعه صنایع پایین دستی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی آنا، صنعت پتروشیمی بزرگترین سهم را در صادرات غیر نفتی کشور دارد و از آنجا که این صنعت را صنعتی ارزش‌آفرین می‌دانند،‌ افزایش تولید و صادرات این محصولات می‌تواند کشور را به درآمدهای بیشتری برساند.

در سال‌های گذشته و به دلیل تحریم‌ها علیه ایران،‌ صادرات این محصولات با مشکل مواجه بود. تحریم‌ها به دلیل پسرفت اقتصاد داخلی، نبود سرمایه‌گذاری و مشکلات در صدور محصولات تولیدی، تاثیرات زیانباری بر صنعت پتروشیمی کشور داشته است.

تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در ایران مستقیما هدف تحریم‌ها قرار گرفته بودند. اما لغو تحریم‌ها موجب افزایش فعالیت مجتمع‌های پتروشیمی شده و این در حالی است که ظرفیت پتروشیمی کشور هم افزایش خواهد یافت.

با این حال، در حوزه بین‌الملل و بر اساس اهداف تنظیم شده در سند چشم‌انداز 1404 کشور،‌ صنعت پتروشیمی ‌ایران باید با پشت سر گذاشتن سابیک عربستان به قدرت اول منطقه تبدیل شود.

اقدامات دولت و مجلس شورای اسلامی‌ نیز در پیشنهاد و تصویب قوانین صادراتی و همچنین قانون هدفمندی یارانه‌ها، ‌در همین راستا و برای دستیابی به اهداف بزرگ سند چشم‌انداز کشور است که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است.

پس از خصوصی‌سازی پتروشیمی‌ها که حرف و حدیث فراوانی داشته و دارد، بر اساس قانون، دولت مجاز به سرمایه‌گذاری در این صنعت نیست،‌ بنابراین تحقق توسعه شتابان پتروشیمی‌در سال‌های آتی و دستیابی به مقام اول منطقه در این صنعت، تنها از طریق حضور گسترده و مستمر بخش خصوصی امکان‌پذیر خواهد بود.

از آنجا که صنایع بالادستی صنعت پتروشیمی در سال‌های گذشته رشد مطلوبی داشته،‌ اکنون نیاز است تا صنایع میانی و پایینی این صنعت نیز همگام با هم توسعه یابند تا زنجیره‌ارزش در پتروشیمی تکمیل شود.البته این وظیفه دولت و دستگاه‌های سیاست‌گذار است که با ایجاد جاذبه‌های مناسب و به کارگیری ابزار تشویقی در صنایع پایین دستی،‌ توسعه این بخش از صنعت پتروشیمی‌ کشور را نیز همانند سایر بخش‌ها محقق کند .

توسعه متوازن صنایع بالادستی با تکمیل صنایع پایین دستی پتروشیمی سبب ایجاد زنجیره ارزش می‌شود بنابراین اشتغال‌زایی زیادی در این بخش به ویژه با ساخت شهرک‌های پتروشیمی ایجاد خواهد شد.

به گفته علی گلمرادی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی یکی از ظرفیت‌های نسبی جنوب کشور صنایع پتروشیمی است.

عضو کمیسیون انرژی با بیان این که منطقه ماهشهر از هاب‌های حوزه پتروشیمی است، تصریح کرد: همجواری با آب‌های آزاد، دسترسی به خوراک و سوخت گاز و مایع، وجود امکانات زیربنایی و نیروی انسانی ماهر و متخصص، توان بالقوه‌ای برای توسعه روز افزون صنایع پتروشیمی داده است.

به عقیده وی، توسعه همگن صنایع بالادستی با پایین دستی (تکمیلی) سبب ایجاد زنجیره ارزش می‌شود؛ از این رو، اشتغال‌زایی زیادی در این بخش به ویژه با ساخت شهرک‌های پتروشیمی ایجاد خواهد کرد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس یادآور شد: باید تلاش کرد محصولات پتروشیمی در حلقه آخر صادر شود و از صادرات مواد خام جلوگیری کرد زیرا ارزش صادرات محصولات نهایی و تکمیلی چند و گاهی ۱۰ برابر مواد خام است.

اکنون با توجه به توافق هسته‌ای به دست آمده بین تهران و قدرت‌های جهانی فرصت مناسبی است تا با جذب سرمایه خارجی و همچنین ایجاد بازارهای فروش جدید،‌گام‌های موثری برای رشد و توسعه این صنعت برداشته شود.

صنعت پتروشیمی ایران از نتایج توافق هسته‌ای به دست آمده بین تهران و قدرت‌های جهانی منتفع خواهد شد، اما تا زمانی که مشکلات مربوط به مواد خام مورد نیاز حل نشود، و درهای این صنعت به روی سرمایه‌گذاری و فن‌آوری خارجی باز نشود، مشکلات ساختاری همچنان پابرجا خواهد بود.

با این حال، توافق هسته‌ای این نوید را به فعالان صنعت پتروشیمی می‌دهد که چشم‌انداز رشد قوی متکی بر صادرات مثبت است و دولت نیز قصد دارد ظرفیت صنعت پتروشیمی را از 60 میلیون تن در سال فعلی تا سال 2020 به 100 میلیون تن برساند.

بر این اساس، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات عامل ایدرو نیز در همین رابطه از شرکت‌های جهانی فعال در حوزه نفت ،‌گاز و پتروشیمی برای سرمایه‌گذاری‌های کلان در ایران، ‌دعوت کرده است.

منصور معظمی گفت: چشم انداز بیست ساله صنعت پتروشیمی ایران در افق 1404 اولین تولیدکننده محصولات پتروشیمی در منطقه از لحاظ ارزش خواهد بود و برای رسیدن به این مهم‌، وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران آمادگی جذب حداقل 180 میلیارد دلار سرمایه در 5 سال آینده را داراست.

رئیس ایدرو افزود: این سرمایه می‌تواند برای توسعه پروژه‌های راهبردی صنعت نفت ایران بویژه در میادین نفتی غرب کارون، توسعه پالایشگاه‌ها، بازسازی و نوسازی ظرفیت‌های فعلی، تکمیل پروژه‌های پتروشیمی و توسعه میادین نفتی دریایی و خشکی مورد استفاده قرار گیرد.

صنعت پتروشیمی کشور، در سال‌های اخیر به عنوان یکی از محرک‌های اثرگذار در عرصۀ توسعه و اقتصاد مورد توجه بخش صنعت قرار گرفته است.

در این راستا چشم انداز مورد نظر صنعت پتروشیمی بویژه در بخش بالادستی، در افق ١٤٠٤، بدل شدن به نخستین تولیدکننده مواد و کالاهای پتروشیمی در منطقه است.

نتایج بررسی حاکی از آن است که بازار جهانی متانول، اتیلن، پلی اتیلن و پلی وینیل کلراید بیشتر محصولات بالادستی پتروشیمی با مازاد عرضه روبه‌رو هستند که این وضع سبب کاهش قیمت محصولات و به تبع آن کاهش درآمد بخش پتروشیمی کشور خواهد شد.

بنابراین هدف‌گذاری در صنعت پتروشیمی بر اساس محصولات بالادستی پرحجم و با ارزش افزوده کم، مناسب نیست، بلکه تنها راه دستیابی به اهداف صنعت پتروشیمی در افق چشم انداز توسعه صنایع پایین دستی خواهد بود.