آمار تکان‌دهنده از مصرف ماده خطرناک نامرئی/ هر ایرانی روزانه سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند

مرجان همایونی، گروه اجتماعی- پلاستیک ماده‌ای که اولین بار برای ساخت عاج فیل تهیه شد، حالا بلای جان انسان شده است. البته نه تنها انسان، بلکه حیوانات، گیاهان و از همه مهم‌تر، زمینی که ارثیه گذشتگان است و به آیندگان واگذار می‌شود نیز در معرض خطر هست‌.

همین اوضاع و احوال بد و ناخوشایند بود که دوستداران محیط زیست را مجاب کرد تا دست به کار شوند و روزی از ۳۶۵ روز سال را با عنوان روز بدون پلاستیک نام‌گذاری کنند.‌ روزی بدون پلاستیک گرچه مختص به تمام کشورهاست اما هر کشوری روزی از ماه را به آن اختصاص داده و در بین کشورها یک روز واحد برای آن در نظر گرفته نشده است اما در کشور ما ۲۱ تیر، از آنِ روز بدون پلاستیک شده است. زندگی تنها یک روز بدون پلاستیکی خالی از لطف نیست، البته ما در کنار این روزهای بدون پلاستیک می‌توانیم روزهایی داشته باشیم که پلاستیک را از مبدا و از همان لحظه‌ای که آن را استفاده می‌کنیم، تفکیک کنیم، با این حساب تجزیه این ماده مخرب چه بسا آسان‌تر خواهد شد و درصد لطمه و آسیبش نیز به مراتب کمتر می‌شود.

روزی برای جدایی از پلاستیک

دلیل انتخاب ۲۱ تیر ماه برای چنین روزی نامشخص است؛ اما اینکه روز بدون پلاستیک چه فایده‌ای دارد، محمد جواد سروش، مدیر کل آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار آنا می‌گوید: همه دنیا به خاطر اطلاع رسانی و در جریان قرار دادن مردم درخصوص تهدیدات زیستی ناشی از مصرف پلاستیک هستند به همین خاطر هر کشوری روزی را به صورت سمبلیک به عنوان روز بدون پلاستیک انتخاب کرده است. در ایران ۵ سالی می‌شود که ۲۱ تیر ماه به این نام اختصاص داده شده است تا با اطلاع رسانی عمومی مردم در جریان خطرات و مشکلات ناشی از پلاستیک قرار بگیرند.

خطرات نامرئی پلاستیک

خطر‌ها در خصوص پلاستیک ماده‌ای که سال ۱۸۵۶ برای اولین بار تولید شد اعلام می‌شود اما شاید از آنجایی که خطرات این ماده مصنوعی قابل دید نیست، باورش کمی سخت است. مدیر کل آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: زمانی که پلاستیک در کنار سایر مواد قرار می‌گیرد تا بازیافت شود، گاز سمی که از حاصل سوختن آن به وجود می‌آید خطرات زیادی را روی بدن به جا می‌گذارد. تاثیر مواد سمی روی بدن باعث می‌شود در باروری موجودات زنده، افزایش ترشح غدد لنفاوی، تغییرات هورمونی تاثیر بگذارد. همچنین منجر به اختلالات مغزی و هورمونی در کودکان می‌شود. این اثرات آنی نیست و به صورت طولانی مدت روی بدن بروز می‌کند به همین دلیل است که باور این موضوع کمی سخت است‌.

مشکلات زیست محیطی، تجزیه نشدن این مواد در بدن جانوران، پایین آمدن کیفیت خاک‌های حاصلخیز، مانع حرکت آب‌ها، عامل سیل،... از اثرات ماده‌ای است که 50 تا 300 سال طول می‌کشد تا تجزیه شود.

مصرف 23 میلیون کیسه پلاستیکی در یک روز

فرهنگسازی شاید بهترین راهکار برای نجات بشر و زمین باشد. اگر انسان‌ها بدانند که تنها هر خانواده‌ای اگر یک کیسه پلاستیکی کمتر مصرف کند در سال ۸۱۶ کیسه پلاستیکی صرفه جویی می‌شود، شاید دست از خود خواهی بردارند و نه برای نجات زمین و سایر انسان‌ها، بلکه برای نجات خود دست به کار شود و کمتر پلاستیک مصرف کنند. مدیر کل آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: سالی نیم تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی در جهان تولید می‌شود. در روز ۲۳ میلیون کیسه پلاستیکی مصرف می‌شود. آمار خیلی بالاست، در سال، ۱۷۷ هزار تن تنها کیسه پلاستیکی تولید می‌شود.

با حساب این آمار‌ها، روزی ۵۰۰ تن تولید کیسه پلاستیکی مختص به کشور ما است و اگر بخواهیم در جمعیت ایران آن ر ا تقسیم کنیم، سهم هر ایرانی روزی سه کیسه پلاستیکی می‌شود. کافی است چشم‌هایتان را ببندید و تصور کنید که چه حجم بالایی کیسه پلاستیکی تنها در کشور تولید می‌شود و این یعنی خیانت.

آمار تکان دهنده‌ای از ماده مخرب

مصرف یک میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه در جهان، آمار تکان دهنده‌ای است؛ اما چه باید کرد. به عقیده سروش بهترین راه، فرهنگسازی است، او می‌گوید: جایگزینی کیسه‌های پارچه‌ای، سبد و زنبیل، وسایلی که طول عمر بالاتری دارند به جای کیسه‌های پلاستیکی خود از این روند بی‌رویه جلوگیری می‌کند. آموزش دادن به خریداران و فروشندگان و آگاه ساختن آن‌ها از مضرات پلاستیک راه دیگری است برای جلوگیری از این سونامی. البته دولت‌ها نیز می‌توانند سیاست‌های تشویقی اعمال کنند و تخفیفات ویژه‌ای به خریدارانی بدهد که از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نمی‌کنند و جایگزین‌های خوبی برای این موارد دارند.

مدیر کل آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه می‌دهد: از طرفی کارخانه‌ها و شرکت‌های تولیدی نیز می‌توانند به جای پلاستیک، از وسایل دیگری استفاده کنند. کشورهای دیگر، حتی کشورهای جهان سومی، وقتی با این معضل مواجه شدند اقدام به مقابله با این موضوع کردند، خودشان پلاستیک را وارد بازار کردند و خودشان هم به فکر جایگزین شدند و با برنامه‌هایی که انجام داده‌اند مصرف پلاستیک را تا ۵۰ درصد کاهش داده‌اند.

اما کار دیگری که می‌توان در این خصوص انجام داد، تفکیک از مبدا است. مدتی است که کمپینی راه افتاده است به نام در نوشابه؛ جمع آوری درهای نوشابه و نوشیدنی‌ها و معاوضه آن با ویلچر. تصور کنید، وقتی با جمع آوری درهای کوچک می‌توان یک نیازمند را خوشحال کرد و گره‌ای را باز کرد، پس با قوطی‌های مواد شوینده و لبنیات و چه و چه نیز می‌توان چنین کارهایی یا مشابه آن انجام داد.