دانش‌بنیان‌ها برای توسعه قدرت فناورانه چه امکاناتی نیاز دارند؟

محمدی شیران، کارآفرین و مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: زمانی که در مورد اقتصاد دانش‌بنیان صحبت می‌کنیم، به جز جنبه مالی آن باید به بهره‌های سیاسی آن نیز توجه کنیم. اینکه گفته می‌شود گوشی پاناسونیک ژاپن روی میز رئیس جمهور کشوری است که این کشور را بمباران اتمی کرده شوخی نیست؛ بلکه نمادی از هیبت نفوذ سیاسی با محصولات فناورانه است.

وی ادامه داد: محصولات فناورانه ایرانی نیز در دو وجه امنیتی و سیاسی بر بازار تأثیر دارند. یک وجه در خرید و امتیاز خاص امنیتی این محصولات است و وجه دیگر در نقطه عکس آن یعنی خرید نکردن محصولات فناورانه ایرانی توسط برخی کشور به دلایل امنیتی نهفته است؛ یعنی برخی کشور‌ها توانایی استفاده از محصولات ایرانی را ندارند؛ چراکه در معرض خطر قرار می‌گیرند.

بحث کریدور‌های حمل و نقل مسئله است

این صاحب کسب و کار دانش‌بنیان ادامه داد: دنیای استفاده از اهرم انرژی برای اعمال فشار بر دیگر کشور‌ها به پایان رسیده است و اکنون بحث کریدور‌های حمل و نقل مسئله است؛ اما این موضوع نیز محدود به شرق آسیا و خاورمیانه و اروپاست. پس می‌توان گفت که مسئله پررنگ امروز بازدارنگی فنی است؛ یعنی کشور‌ها به صورت عامدانه از شرکت‌های دارای سطح دانش فنی بالا و به نوعی دانش‌بنیان حمایت می‌کنند تا با تولید محصولات فناورانه و فروش آنها در بازار‌های هدف، از لحاظ فنی به آن کشور نفوذ کنند و آن را تحت سلطه درآورند.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال امارات اولین کشوری است که وزارت هوش مصنوعی دارد و نمایشگاهی به نام جی‌تکس را برگزار می‌کند که در قاره آفریقا اکنون خود را به عنوان قطب تکنولوژی مطرح کرده است. با این اوصاف می‌بینم که هیچ کس دیگر جرئت تحریم کردن کشور‌هایی مثل چین و ژاپن را ندارد؛ چراکه این کشور‌ها به گونه‌ای سطح نفوذ تکنولوژی خود در دیگر کشور‌ها را گسترش داده‌اند که تحریم آنها به معنای از کار افتادن بسیاری از لوازم کاربردی است.

دانش‌بنیان‌ها برای بسط قدرت فناورانه چه امکاناتی نیاز دارند

شیران گفت: اولین موضوع این است که به لحاظ تحریمی شرکت‌های ما از دسترسی آزاد به منابع اطلاعات فناوارانه دنیا محروم هستند و حتی اگر محصول پیشرفته‌ای هم در ایران تولید شود به آن اجازه فروش در دیگر کشور‌ها که در اشراف سیستم بانکی و اطلاعاتی غرب وجود دارد، داده نمی‌شود.

وی ادامه داد: باید در نظر داشته باشیم که یک فرد ایرانی در بسیاری از کشور‌ها حتی حساب تجاری نمی‌تواند افتتاح کند و این یعنی تحریم‌های ظالمانه غرب ملیت ایران را هدف گرفته است. از این رو لازم است که تمهیدات برای رفع مشکل تحریم‌ها اندیشیده شود. دوم آن‌که ما به دلیل فاصله‌ای که ایجاد شده است، شرکت‌های ما ادبیات مورد نیاز و شناخت از فضای خارج از کشور را در اختیار ندارند.

این فعال اقتصادی اظهار کرد: سومین مورد به نرخ وحشتناک ارز برمی‌گردد. با توجه به نرخ بالای خرید ارز در ایران، شرکت‌های دانش‌بنیان برای بحث تبلیغات و بازاریابی در خارج از ایران با هزینه‌های سرسام‌آوری روبه‌رو می‌شوند که سرمایه هنگفتی را می‌طلبد.

اهمیت وجه امنیتی و سیاسی توسعه محصولات فناورانه

شیران با تاکید بر اهمیت وجه امنیتی و سیاسی توسعه محصولات فناورانه اظهار کرد: تاثیر دیگر توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان در ایجاد بازدارندگی است. یعنی صادرات برخی از محصولات دانش‌بنیان و فناورانه باعث ایجاد بازدارندگی سیاسی و امنیتی می‌شود. این تاثیر به حدی مهم است که برخی از کشور‌ها برای آن به شرکت‌های دانش‌بنیان خود یارانه و تهسیلات اعطا می‌کنند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال ژاپن برای حضور تویوتا در خاورمیانه یارانه پرداخت می‌کند. سوال اینجاست که چرا این کار را انجام می‌دهد؟ تجربه کار با شرکت‌های بین المللی نشان می‌دهد که بسیاری از آن برای به دست آوردن عنصر بازدارندگی برای کشور متبوع خود به شدت تلاش می‌کنند؛ چیزی که در ایران در مورد آن صحبت نمی‌شود.